ΠΑΝΩ ΠΑΝΑΓΙΑ Παραδείσι-Καμίνια

Το ξωκλήσι βρίσκεται στη μια από τις δυο κορυφές  του όρους Παραδείσι με ανώτερη κορυφή το ύψος 286μ.Το Παραδείσι μέχρι τη δεκαετία του 1990 πίστευαν ότι ονομάστηκε έτσι κατ’ευφημισμό.Δηλαδή είχαν ονομάσει το όρος «Παραδείσι»  επειδή ήταν γεμάτο χαμηλούς θάμνους και άδενδρο.Όταν όμως βρέθηκαν και αξιολογήθηκαν τα απολυθώματα δένδρων (π.χ.κέδρων) στο όρος τότε συμπέραναν ότι το όνομα δεν ήταν κατά ευφημισμό αλλά κάποτε το βουνό το κάλυπτε πλούσια βλάστηση που πιθανόν από φωτιές ή από την υλοτομεία να εξαφανίστηκε.

Οι κάτοικοι του χωριού Αγιά Σοφιά υποστηρίζουν ότι ονομάστηκε έτσι από την έκφραση «παρά τη δύση», δηλαδή «κοντά στη δύση» δηλωτικό της περιοχής που κατείχαν και καλλιεργούσαν τα κτήματα τους. Η έκφραση αυτή  έγινε από «παρά τη δύση», Παραδείσ’ ή Παραδείσι. Οι χαρτογράφοι σημειώνουν το όρος ως Colle di Nettune(Λόφος του Ποσειδώνα) Porcacchi 1572, Neptunius Collis(Λόφος του Ποσειδώνα) Ortelius 1589,  Paradis(Παρα-δυς) Joseph Roux 1764 και Conze 1858 ενώ οι Hauttecoeur 1903 και Fredrich 1904 αναφέρουν ξεχωριστά τις δύο κορυφές του Panagia στα 273 μ. και Παραδείσι 286 μ.Το Παραδείσι θεωρείται ότι είναι το Έρμαιο όρος των αρχαίων, αφιερωμένο στον αγγελιοφόρο των θεών Ερμή, μέσω του οποίου μεταδόθηκε η είδηση για την πτώση της Τροίας στις Μυκήνες την ίδια μέρα με την άλωση.

Το ξωκλήσι είναι αφιερωμένο στα Εισόδια της Θεοτόκου και είναι χτισμένος σε υψόμετρο 273.Ο σημερινός ναΐσκος χτίστηκε το 1915 από το Δημήτριο Ψαρρή πάνω σε παλαιότερα ερείπια.Στο προάυλιο του υπάρχει μαρμάρινος κίονας αρχαίου ναού ενώ μέλη του έχουν χρησιμοποιηθεί ως δομικά υλικά στην ανέγερση του ναΐσκου της Παναγίας, η οποία  καλείται από τους ντόπιους «Πάνω Παναγιά». Το προσκύνημα στη Πάνω Παναγιά θεωρείται μεγάλη ευλογία για τους πιστούς και οι προσευχές τους γρήγορα εισακούονται. Στο ναό σήμερα δεν υπάρχουν παλιές εικόνες. Τα καιρικά φαινόμενα είναι τόσο σφοδρά που η καμπάνα από το φύσημα του αέρα χτυπούσε πάνω στα τοιχώματα του ναού και πελέκησε τις πέτρες.

 Στα χρόνια της  κατοχής οι Γερμανοί είχαν εκτιμήσει την πανοραμική θέση του ναού και αρχικά η φρουρά τους επέλεξε να διανυκτερεύει  μέσα στο ναό.Η Παναγία όμως γρήγορα τους έδιωξε κι έτσι αναγκάστηκαν να φτιάξουν ακριβώς δίπλα στο ναό κοιτώνα για να προφυλάσσονται από τα καιρικά φαινόμενα τα οποία στη κορυφή του όρους είναι  αρκετά έντονα. Γενικότερα όμως σύμφωνα πάντα με τις μαρτυρίες των κατοίκων της Αγιά Σοφιάς οι Γερμανοί στο Παραδείσι είχαν φτιάξει αρκετά κτίσματα και φυλάκια για να εξυπηρετήσουν τις ανάγκες τους.
Ευαγγελία Χ.Λιάπη

ΑΓΙΟΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ Παραδείσι-Καμίνια

Είναι το τρίτο ξωκλήσι των Καμινίων αφιερωμένο στον Άγιο Αλέξανδρο Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως. Βρίσκεται στα σύνορα των Καμινίων με την Φυσίνη, στα ρίζα του όρους Παραδείσι. Είναι χτισμένο πάνω σε μια πλαγιά .Σε πλήρη αντίθεση με τον Άγιο Αλέξανδρο του Αγκώνα που το ξωκλήσι είναι κρυμμένο μέσα στα βάτα, ο ναός αυτός είναι χτισμένος σε πανοραμική θέα. Το ξωκλήσι πρέπει να χτίστηκε στα τέλη του 19 αιώνα ή στις αρχές του 20 αιώνα και να επισκευάστηκε στην δεκαετία του 1970.

Είναι πετρόχτιστο και δεξιά κι αριστερά της εισόδου υπάρχει το σκλί (πέτρινο πεζούλι) για να κάθονται οι πιστοί .Στα δεξιά της πόρτας υπάρχει μικρό παρα-θύρι.

 Οι τρεις εικόνες του τέμπλου είναι της δεκαετίας του 1970. Το τέμπλο είναι παλιό, ξύλινο και βαμμένο με καφέ μπογιά. Οι εικόνες του τέμπλου είναι η ΜΡ ΘΟΥ, ΠΑΝΤΟΚΡΑΤΩΡ και ΑΓΙΟΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ.

Στο κάτω μέρος του τέμπλου έχουν τοποθετηθεί δυο παλαιές, αχρονολόγητες εικόνες, του Παντοκράτορα και του Αγίου Αλεξάνδρου. Ξεχωρίζει η εικόνα του Αγίου Αλεξάνδρου. Ο Άγιος φοράει την επισκοπική μήτρα, ευλογεί με το δεξί χέρι ενώ  στο αριστερό του χέρι κρατάει το Ευαγγέλιο. Οι χριστιανικές εικόνες είναι  βιβλία που απευθύνονται σε όλους τους ανθρώπους ανεξαρτήτως μορφωτικού επιπέδου. Εδώ ο αγιογράφος κάνει σαφές, με την προσθήκη του  Ευαγγελίου στο χέρι του  Αγίου, το γεγονός ότι ο Άγιος Αλέξανδρος δίδαξε στον κόσμο την ορθότητα της χριστιανικής πίστεως σε μια δύσκολη για τον Χριστιανισμό περίοδο εξαιτίας του  Άρειου. Εντυπωσιακός είναι ο τρόπος με τον οποίο έχει συνδυάσει τα χρώματα της αγιογραφίας, η γλυκύτητα και η ωριμότητα που εκπέμπει το πρόσωπο του Αγίου , τα μάτια  και φρύδια. Κοιτώντας την εικόνα σε φυλακίζει το βλέμμα του Αγίου Αλεξάνδρου και αισθάνεται την ευλογία του.

Η εικόνα του Παντοκράτορα είναι μια απλή εικόνα από την οποία λείπει εντελώς η αίγλη του Θεανθρώπου. Ο Ιησούς μοιάζει περισσότερο με τον Ιούδα. Η συγκεκριμένη εικόνα προκαλεί αίσθηση δυσφορίας.
Ευαγγελία Χ.Λιάπη

Ο χάρτης , η Γερμανίδα και η Αγία Βαρβάρα

Ο ναίσκος που υπάρχει στο ακρωτήρι υπάρχει από πολύ παλιά κι είναι αφιερωμένος στην Αγία Βαρβάρα  ενώ έχει  ανακαινιστεί εκ βάθρων πολλές φορές.
Τα νερά είναι αρκετά βαθιά και μπορεί να χρησιμοποιηθεί σαν όρμος.Εδώ το 1917 ένα αγγλικό πλοίο εξόκειλε στην περιοχή.
Οι Γερμανοί στον κόλπο που απλώνεται από την Αγία Βαρβάρα έως την Άγιο Νικόλα την περίοδο της Γερμανικής Κατοχής 1941-1944 είχαν τοποθετήσει πυροβολεία για να ελέγχουν τον κόλπο και τα περάσματα. 
Το καλοκαίρι του 1994 μια Γερμανίδα λέγεται ότι είχε κατασκηνώσει στο Μόλο κοντά στο ξωκκλήσι της Αγίας Βαρβάρας και ζητούσε πληροφορίες από τους ντόπιους για την τοποθεσία των γερμανικών κατοχικών καταλυμάτων που υπήρχαν στην περιοχή καθώς και πληροφορίες για τα Καμίνια κι όσα είχε σημειώσει σε ένα παλιό ιδιόχειρο και ιδιαίτερο χάρτη. Έμεινε αρκετές ημέρες στο Μόλο και όταν έφυγε οι ντόπιοι είδαν πως είχε ανασκάψει κοντά στο ναό σε διάφορα σημεία και υποστήριξαν πως αυτό που έψαχνε η Γερμανίδα το είχε βρει. 
Η  γυναίκα εκείνη είχε πει σε όσους είχαν συνομιλήσει μαζί της πως ήταν  η κόρη του Γερμανού Διοικητή  που υπηρέτησε το 1941-1944 στα Καμίνια. 
Η περιοχή της Αγίας Βαρβάρας είναι ιδιαίτερη και μαγευτική ενώ συχνά στο ακροθαλάσσι η θάλασσα ξεβράζει πλήθος θραυσμάτων  κεραμικών προερχόμενα από τα εργαστήρια του Τσανάκαλε.
Ευαγγελία Χ. Λιάπη

---

Ο ανεμόμυλος της Λήμνου

Στην Ανατολική Λήμνο συναντάμε τους περισσότερους ανεμόμυλους. Η ύπαρξη αρκετής ανεμοδύναμης, τόσο  σε ένταση, όσο και σε συχνότητα,  υπήρξαν οι απαραίτητες προϋποθέσεις, για την λειτουργία των ανεμόμυλων.
Ο ανεμόμυλος δημιουργήθηκε για την παραγωγή του αλευριού. Τα χωράφια ήταν σπαρμένα με σιτάρι και το σιτάρι έπρεπε να γίνει αλεύρι.
Έτσι, μετά τους πέτρινους χειρόμυλους, τους οποίους χρησιμοποιούσαν αρχικά, δημιουργήθηκαν οι ανεμόμυλοι.

Τους περισσότερους ανεμόμυλους, τους κατείχαν Τούρκοι μπέηδες στο Βάρος της Ανατολικής Λήμνου.
Οι Τούρκοι γενικότερα λάτρευαν τους μύλους όπως και τις βρύσες. Η ιδιοκτησία μύλου τα παλιά χρόνια θεωρούνταν μεγάλη περιουσία.

Ο μύλος της Λήμνου, ήταν κοινού τύπου, του γνωστού αιγαιοπελαγίτικου, κυκλικής κάτοψης με περιστρεφόμενη οριζοντίως κωνική, με σαμάκι  σκεπή και επίσης περιστρεφόμενη κατακορύφως ξύλινη φτερωτή με τα γνωστά τριγωνικά πανιά.

Για την κατασκευή του μύλου έπρεπε να επιλεγεί αρχικά η κατάλληλη τοποθεσία. Η κατάλληλη τοποθεσία ήταν συνήθως στο ψηλότερο σημείο του χωριού, με κατεύθυνση προς το βοριά. Για να αλέσει ο μύλος, ο βορεινός άνεμος όμως, δεν έπρεπε, να είναι πολύ δυνατός.
Ο προσανατολισμός του μύλου ήταν πολύ σημαντικός, γιατί ανάλογα με την κατεύθυνση του ανέμου, το αξόνι στρέφεται,  είναι δηλαδή κινητό, για να κινούνται οι αντένες με την φορά του ανέμου.

Στην συνέχεια αναλάμβαναν οι μυλωνάδες τεχνίτες, που έχτιζαν τον μύλο και τον τελείωναν οι μυλομαραγκοί.

Οι μυλωνάδες για την τοιχοποιία, χρησιμοποιούσαν  τοπική πέτρα και ως κονίαμα το κουρασάνι. 
Το κουρασάνι ήταν ένα μίγμα από άμμο θαλάσσης, ασβέστη, λημνιακή γη και τριμμένο κεραμίδι. Το κουρασάνι γενικότερα προστάτευε το μύλο από την υγρασία.

Ο μύλος έχει ίση διάμετρο κορυφής και βάσης (Δκ = Δβ).
Η τυπολογία της εσωτερικής δομής και κατασκευής είναι, ότι οι μύλοι ήταν δίπατοι (κατώι – πατάρι – ανώι). 
Πόρτα και παράθυρο βρίσκονται στην ίδια διάταξη με την πόρτα, στην πλευρά με τον ασθενέστερο άνεμο και τα παράθυρα στον αντίστοιχο  άξονα (π.χ ανατολή – δύση).
Η σκάλα, στις περισσότερες περιπτώσεις είναι πέτρινη και παρακολουθεί το κυκλικό σχήμα του πύργου.

Η στέγη  ήταν κωνική. Ο ξύλινος σκελετός της στεγανοποιούταν με πολλά στρώματα από  σαμάκι.
Στην κορυφή της υπήρχε ανεμοδείκτης που τη διαπερνά δίνοντας ένδειξη της διεύθυνσης του ανέμου στο εσωτερικό του μύλου.
Όταν ο ανεμόμυλος δεν είχε παραγγελίες για αλέσματα, άφηναν σε μια αντέννα ένα κομμάτι του πανιού ανοιχτό.
Αυτό το έβλεπε ο κόσμος και καταλάβαινε ότι μπορούσε να πάει να αλέσει.

Στα 1304,σύμφωνα με ένα παλαιό πρακτικό στο νησί υπήρχαν και λειτουργούσαν τρεις ανεμόμυλοι.

Ευαγγελία Χ.Λιάπη

Οδοδείκτης

Στη διαδρομή από Μύρινα προς  τα σκαλοπατάκια που οδηγούν στο σπήλαιο της Παναγιάς της Κακαβιώτισσας  υπάρχει ένας  πέτρινος  οδοδείκτης. Η στήλη αποτελεί συνέχεια των αρχαίων Ερμών που λειτουργούσαν ως οδοδείκτες, αφιερώματα ή σύμβολα ορίων ή δηλωτικό μιας ακίνητης περιουσίας ή λειτουργούσαν για προστασία των περαστικών από το κακό.Πρόκειται για μια ορθογώνια τετράπλευρη στήλη όπου στην κορυφή της φέρει  πέτρινο σταυρό και στο κορμό της  την εικόνα της Αγίας Παρασκευής  έχοντας την επιγραφή

ΒΟΗΘΕΙΑ

ΥΠΕΡ ΕΝΟΡΙΑΚΟΥ

ΝΑΟΥ ΑΓΙΑ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ

ΕΝ ΘΑΝΟΥΣ 1 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ
-1919-

Θα μπορούσε κάποιος να το περιγράψει σαν ένα προσκηνητάρι.Δεν είναι όμως προσκηνητάρι γιατί δεν υπάρχει καντήλι ως είθισται στα προσκηνητάρια  αλλά μια οπή για να τοποθετούν οι διαβάτες χρήματα για την ανέγερση του ναού της Αγίας Παρασκευής στο Θάνος.Στη Λήμνο υπάρχει ακόμα ένας  αντίστοιχος οδοδείκτης στο Ρουσσοπούλι. 
Η έκκληση και ο έρανος μέσω του οδοδείκτη συνέβαινε στα δύσκολα χρόνια του 1919.

Ευαγγελία Χ.Λιάπη

Μοναστηριακές κτήσεις

Η αρπαγή ολόκληρων περιοχών με αυτοκρατορική διαταγή ήταν κάτι συνηθισμένο στα βυζαντινά χρόνια. Έγγραφο του 1304 αναφέρει ότι ολόκληρο χωριό κοντά στο Μούδρο της Λήμνου ανήκε στη Μονή Μεγίστης Λαύρας. Κι ολόκληρη η περιοχή Μούδρου (1.800 στρέμματα) χαρίστηκε στη μονή Βατοπεδίου με χρυσόβουλλο του Ιωάννη Παλαιολόγου, του 1362. Ο Ιωάννης εκθρονίστηκε, αλλά ανακατέλαβε τον θρόνο στα 1380. Πρώτη δουλειά της μονής ήταν να εξασφαλίσει την κυριότητα της περιοχής, που πια είχε αναπτυχθεί σε κανονικό χωριό. Με χρυσόβουλλο της ίδιας χρονιάς (1380), ο Ιωάννης της έκανε το χατίρι.Συχνά οι πιστοί έκαναν αξιόλογες δωρεές σε κτήματα στις μονές όπως η δωρεά της Θεοδώρας Αγγελίνας Καντακουζηνής μεταξύ του 1337-1341στη μονή Βατοπεδίου.Στα χρόνια του Νικηφόρου Φωκά η μονή της Μεγίστης Λαύρας εισέπραττε ετησίως 244 χρυσά νομίσματα από τα μετόχια της στη Λήμνο.Γύρω στα 1567 οι αθωνικές μονές πλήρωναν στος Τούρκους 13.000 άσπρα για να συνεχίζουν να διατηρούν τα μετόχια τους στη Λήμνο.

1. Γομάτου. Ιδιοκτησίας της Αθωνικής Μονής Μεγίστης Λαύρας. Ήταν το πιο πλούσιο μετόχι και διέθετε κτήματα συνολικής έκτασης 24.000 στρεμμάτων.

2.Παναγία της Τρύγης Ιδιοκτησίας της Αθωνικής Μονής Σίμωνος Πέτρας. Διέθετε κτήματα συνολικής  έκτασης 11.430 στρεμμάτων. Έγινε απαλλοτρίωση το 1931.

3.Άγιος Γεώργιος ο Μυροβλήτης Ιδιοκτησίας της Ιεράς Μονής Αγίου Ιωάννου της νήσου Πάτμου.

4.Πτέρις Ταξιάρχης Μιχαήλ Ιδιοκτησίας της  Ιεράς Μονής Αγίου Ιωάννου της Πάτμου.

5.Μούδρο. Ιδιοκτησίας της Αθωνικής Μονής Mονή Kουτλουμουσίου.Διέθετε έκταση 30 στρεμμάτων στην παραθαλάσσια περιοχή της Χαβούλης.

6. Ιδιοκτησίας της Αθωνικής Μονής Σταυρονικητα.Ο Πατριάρχης Ιερεμίας ο Α’ (1522-1546), που γίνεται ο δεύτερος και κύριος κτήτορας της Μονής δώρησε  σημαντική  περιουσία που κατείχε στη Λήμνο και περιήλθε στη μονή μετά τον θάνατο του.

7.Η Μονή Παντοκράτορος είχε 1.060 στρέμματα στην περιοχή Φακός Κοντιά, το μετόχι Άνω Χωρίων, τη Μονή της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος καθώς και στην περιοχή του Αλεξόπυργου έναν Πύργο[1] ενώ διέθετε και εκατοντάδες στρέμματα σε άλλες περιοχές του Δήμου Νέας Κούταλης. Έγινε απαλλοτρίωση το 1931.

8.Περιοχή Παναγιάς.Η Μονή Ιβήρων φέρεται να κατέχει σήμερα στην περιοχή της Παναγιάς περί τα 600 στρέμματα.

9.Περιοχή Κάσπακα, στη θέση   Καρβουνόλακκας. Υπήρχε μετόχι της Μονής του Αγίου Στεφάνου του Κασταμονίτου.

10..Μοναστήρι του Αγίου Παύλου, αυτοκρατορική κτήση. Κατείχε 3000 στρέμματα στη περιοχή του Λιβαδοχωρίου που ο ίδιος ο Κωνσταντίνος ο Παλαιολόγος παραχώρησε το μοναστήρι στους Λημνιούς προκειμένου να καλύψουν με τα έσοδά του εκπαιδευτικούς και εκκλησιαστικούς σκοπούς.

---

[1]Ο Αλεξόπυργος ονομάστηκε έτσι για να τιμηθεί ο ιδρυτής της Μονής Παντοκράτορος, Αλέξιος ο Κομνηνός ή Αλέξιος Στρατηγόπουλος. Ο Αλεξόπυργος ήταν γνωστός για τη Ρωσική του καμπάνα.

ΚΑΤΩ ΠΑΝΑΓΙΑ Παραδείσι-Καμίνια

Βρίσκεται στους πρόποδες του όρους Παραδείσι,ακριβώς εκεί που σμίγουν δυο μικρότεροι λοφίσκοι μέσα σε μια ρεματιά με βάτα.Είναι ένα απλό μονόκλιτο κτίσμα με δίρριχτη ξύλινη στέγη. Έχει πρόσφατα συντηρηθεί.Το τέμπλο είναι απλό, λιτό,φτωχικό,ξύλινο.Σημαντική και εντυπωσιακή εικόνα του ναού είναι η Παναγία.Πάνω σε ένα τρίφυλλο ξύλο( η έλλειψη ξύλου ανάγκασε τον αγιογράφο να ενώσει τρία ξύλα) ο λαικός αγιογράφος έχει επιμεληθεί και επεξεργαστεί κατάλληλα το ξύλο πολλές φορές κι έχει απεικονίσει την Παναγία βρεφοκρατούσα.Στα αριστερά του τέμπλου είναι η παλιά εικόνα της Παναγιάς και στα δεξιά είναι  η εικόνα του Ιησού.Υπάρχουν κι άλλες  δυο ακόμα εικόνες της Παναγίας.Μπροστά από την εικόνα της Θεοτόκου που βρίσκεται στα δεξιά του ναού υπάρχει ένας μαρμάρινος κίονας ύψους περίπου 80 εκ. ο οποίος χρησιμοποιήται ως κηροστάτης και μάλιστα τον έχουν φρεσκοασπρισμένο με ασβέστη.Ίδιοι  κίονες που λειτουργούν πια ως κηροστάτες υπάρχουν στον κεντρικό ναό των Καμινίων και στο ξωκλήσι Αγία Παρασκευή.

Το ξωκλήσι θα πρέπει να υπήρχε από πολύ παλιά.Πρόσφατα βρέθηκε νάχει σκαφτεί κοντά στο Ιερό του από την εξωτερική του πλευρά.Τότε ειπώθηκε πως χρυσοθήρες οι οποίοι ψάχνουν με μηχανήματα στην εξοχή του χωριού τα βράδια,έσκαψαν και βρήκαν ένα μεγάλο πιθάρι γεμάτο με λίρες.

Δεξιά κι αριστερά της εισόδου υπάρχουν πέτρινα πεζούλια για τους προσκυνητές.
Ευαγγελία Χ.Λιάπη

ΞΩΚΛΗΣΙΑ Λήμνου

Τα ξωκλήσια είναι χτισμένα  στον κάμπο, στις βουνοπλαγιές, μέσα στα βάτα, στα χωράφια,  στα ακρωτήρια και τις ακροθαλασσιές. 
Όπου και να στρέψεις το βλέμμα σου θα δεις να ξεπροβάλει και ένα εξωκλήσι .
Οι κάτοικοι στην πλειοψηφία τους αγρότες και κτηνοτρόφοι ήθελαν να έχουν κοντά στα κτήματα τους ή στις μάντρες τους κι ένα ξωκλήσι για να τους συντροφεύει και να τους ενδυναμώνει.
Οι διαστάσεις τους είναι συνήθως 7 Χ 3 ή 4 με κύρια είσοδο και ένα ή δυο μικρά παραθυράκια.
Τα καντήλια τους ήταν και είναι σχεδόν πάντα αναμμένα και φαίνονται από μακριά σαν αστέρια στον νυχτερινό ουρανό.
Ευαγγελία Χ.Λιάπη

ΑΓΙΟΣ ΓΙΑΝΝΗΣ -Καμίνια

Το ξωκλήσι βρίσκεται κρυμμένο μέσα σε μια ρεματιά και λίγο πιο κάτω από το ναίσκο υπάρχει το αγίασμα.
Ο ναός είναι αφιερωμένος στον Άγιο Ιωάννη τον Θεολόγο και εορτάζει στις 8 Μαίου.
Χτίστηκε σύμφωνα με την κτητορική επιγραφή το 1873 ενώ οι εικόνες που κοσμούν τον ναίσκο είναι της επόμενης χρονιάς, του 1884.

Μέσα στο ιερό είναι εντοιχισμένος μαρμάρινος κίονας ιωνικού ρυθμού κάτω από την κόγχη και λειτουργεί ως Αγία Τράπεζα.

Οι παλιές εικόνες βρίσκονται εγκαταλειμμένες στο κάτω μέρος του τέμπλου .Ο Άγιος Ιωάννης ο Θεολόγος παρουσιάζεται να κρατάει στο αριστερό του χέρι το ευαγγέλιο του μέσα σε χρυσή θήκη ενώ στον αριστερό του ώμο έχει ακουμπήσει ένα λευκό πουλί.
Πάνω από το κεφάλι του σύννεφα σκιάζουν τον ήλιο. Εντυπωσιάζει η αναλογία των χεριών του Αγίου. 
Τα χέρια του, οι παλάμες του και ιδιαίτερα το αριστερό εμφανίζονται τεράστια αναλογικά με το σώμα του Αγίου.
Με τον τρόπο αυτό ο Αγιογράφος θέλει να δείξει το βάρος της σημασίας του ευαγγελίου του Ιωάννη.
.Η αριστερή παλάμη είναι τεράστια για να καταφέρει να κρατήσει το βάρος του ευαγγελίου ενώ υποβοηθείται από τη δεξιά.

Άλλες εικόνες του ναού είναι η ΜΡ ΘΥ και ο Παντοκράτωρ.
Ευαγγελία Χ.Λιάπη

ΑΓΙΑ ΠΕΛΑΓΙΑ Παραχείρι-Καμίνια

Βρίσκεται στο Παραχείρι, αριστερά του κεντρικού δρόμου που οδηγεί στη Φυσίνη. Το ξωκλήσι βρίσκεται μέσα στα χωράφια και είναι αφιερωμένο στην Αγία Πελαγία.
 Η Αγία Πελαγία γεννήθηκε στην πόλη Ταρσό της Κιλικίας και έζησε κατά  τους χρόνους του αυτοκράτορα Διοκλητιανού (284-305 μ.Χ.). Μεγάλωσε σε ειδωλολατρικό περιβάλλον. Όμως, σε νεαρή ηλικία, είδε σε όραμα τον επίσκοπο της πόλεως Λίνο, ο οποίος βάπτιζε και επέστρεφε πολλούς από τους εθνικούς στην πίστη του Χριστού. Έτσι επιθύμησε να τον δει και αφού ζήτησε άδεια από την μητέρα της με το πρόσχημα ότι θα μεταβεί στη τροφό της, που ζούσε σε άλλη πόλη, προσήλθε στον επίσκοπο και βαπτίσθηκε. Αφού παρέδωσε τα πολυτελή ενδύματά της, ντύθηκε με φτωχικά ρούχα και παρουσιάσθηκε στην μητέρα της. Όταν η μητέρα της αντίκρισε την θυγατέρα της με αυτή την ενδυμασία και άκουσε για την μεταστροφή της στον Χριστό, την κατήγγειλε στον αυτοκράτορα Διοκλητιανό. Ο αυτοκράτορας έδωσε τότε εντολή να πυρώσουν ένα χάλκινο βόδι μέσα στο οποίο έριξαν την Αγία, η οποία βρήκε έτσι μαρτυρικό θάνατο. Το ξωκλήσι χτίστηκε ύστερα από όνειρο.

Η ιδιοκτήτρια του κτήματος είδε στον ύπνο της μια κοπέλα που της είπε ότι είναι η Αγία Μάρτυς  Πελαγία και της ζήτησε να σκάψει στο  σημείο που της υπέδειξε και με τα χρήματα που θα βρει, να της χτίσει ναό. Πράγματι η γυναίκα  το είπε στο σύζυγο της, έσκαψαν και βρήκαν το θησαυρό, μα σαν πήγαν να τον αγγίξουν όλα έγιναν στάχτη. Γιατί όπως λεει και η παράδοση «άμα δεν ματώσει το χέρι αυτού που θα το ξεθάψει θα γίνουν όλα στάχτη!».Αποφάσισαν όμως να χτίσουν τον ναό αφού αυτό ήταν το θέλημα της Αγίας. 

Το ξωκλήσι χτίστηκε το 1878 σύμφωνα με την μαρμάρινη επιγραφή που υπάρχει στο υπέρθυρο.  ΑΓ ΠΕΛ 1878 .

Ο ναίσκος είναι πετρόχτιστος και μοιάζει εξωτερικά περισσότερο με οίκημα παρά με ναό.

Το ιερό εξωτερικά δεν ξεχωρίζει και είναι ενσωματωμένο στην λιθοδομή του.[1] Στο ξύλινο τέμπλο υπάρχουν οι εξής εικόνες. Η Παναγία, ο Ιησούς ,η Αγία Παρασκευή και η Αγία Πελαγία. 

Οι εικόνες της ΜΡ ΘΥ, του Ιησού και της Αγίας Παρασκευής είναι ρώσικες.'Εργο ενός ανώνυμου Ρώσου Κοζάκου που στα 1920 ήταν εξόριστος στη Λήμνο.

Συχνά οι Ρώσοι εξόριστοι εκκλησιάζονταν στην περιοχή του Μούδρου και στα περίχωρα.

Τη ρωσική καταγωγή των εικόνων δηλώνει τόσο η αγιογραφική τεχνοτροπία, όσο και οι επιγραφές που τις συνοδεύουν. 

Η ρωσική τεχνοτροπία βασίζεται στα χρώματα κόκκινο, λευκό και χρυσό. Οι εικόνες είναι ανυπόγραφες. Οι τρεις εικόνες στο επάνω μέρος φέρουν σημείωση γραμμένη με μολύβι στα ελληνικά «Αγία Πελαγία».

Η σημείωση αυτή θα πρέπει να έγινε πιθανότατα το 1941 όταν οι Γερμανοί επέλεξαν τον χώρο για να τον χρησιμοποιήσουν ως κοιτώνα.

Η εικόνα της ΜΡ ΘΟΥ στο πίσω μέρος φέρει την ημερομηνία 1903,στην εικόνα του Ιησού 1930 ή 1938 και στην εικόνα της Αγίας Παρασκευής 1914.

Παράξενο είναι σε ναό που είναι αφιερωμένος στην Αγία Πελαγία από την «παραγγελία εικόνων» για το τέμπλο να απουσιάζει η Αγία του Ναού και αντί της Αγίας Πελαγίας είναι η εικόνα της Αγίας Παρασκευής.

Πιθανόν είναι να υπήρχε  εικόνα της Αγίας και κάποια φθορά να τους ανάγκασε να την αντικαταστήσουν με μια νεότερη. 

Η εικόνα της Αγίας Πελαγίας που υπάρχει σήμερα στο τέμπλο είναι μια εικόνα αχρονολόγητη και ανυπόγραφη, πιθανόν νεότερη των ρωσικών αλλά εντυπωσιάζει για την επιλογή των χρωμάτων του αγιογράφου. 

Ο αγιογράφος χρησιμοποιεί δυο χρώματα το σμαραγδί και το τυρκουάζ χρώματα ιερά για τους Τούρκους. Πιθανόν ο αγιογράφος να ήταν πρόσφυγας ή να διδάχτηκε την τέχνη στις απέναντι τουρκικές ακτές .

ΕυαγγελίαΧ.Λιάπη

---

[1] Αυτός ήταν ένας τρόπος να χτίζουν ξωκλήσια κατά την περίοδο της τουρκοκρατίας και να μην χρειάζονται να πάρουν άδεια από της αρχές.

ΑΓΙΑ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ Καμίνια

Το ξωκλήσι της  Αγίας Παρασκευής βρίσκεται κοντά στο χωριό, στα αριστερά του χωματένιου δρόμου που οδηγεί στο Βρόσκοπο.

Χτίστηκε στα τέλη του 19 αιώνα, αλλά έχει πρόσφατα ανακαινιστεί και είναι ιδιαίτερα φροντισμένο.

Δεξιά και αριστερά της πόρτας υπάρχει το σκλί. Έχει μικρή καμπάνα και η οροφή του είναι στολισμένη με δυο σταυρούς, ένας ανατολικά και ο άλλος δυτικά. Το ξωκλήσι είναι περιφραγμένο με περίβολο με μπλε κάγκελα  .

Ο ναίσκος χτίστηκε ύστερα από όνειρο που υποδείκνυε στο κτήτορα το σημείο που θα έπρεπε να σκάψει χωρίς όμως, να το φανερώσει σε κανένα. Πράγματι πήγε και στο σημείο που του είχε υποδείξει η Αγία Παρασκευή κι ανάμεσα σε δυο πέτρες βρέθηκε η εικόνα της Αγίας. Ο κτήτορας  έχτισε το ξωκλήσι για να στεγάσει την εικόνα και να ευχαριστήσει την Αγία.

Η εικόνα αυτή η παλιά δεν υπάρχει πια στο ξωκλήσι κι ούτε γνωρίζουμε την τύχη της.

Οι παλαιότερες  εικόνες του 19 αιώνα είναι φαγωμένες από το σαράκι και ότι έχει απομείνει από αυτές τις έχουν ενώσει με ξύλινα υποστηρίγματα. Έτσι η Αγία Πελαγία έχει ενωθεί με ένα κομμάτι από μια εικόνα της Θεομήτορος και ο Παντοκράτορας με την ΜΡ ΘΟΥ. Είναι πολύ σημαντικό το γεγονός ότι η καταστρεμμένες εικόνες δεν έχουν πεταχτεί αλλά έχουν συντηρηθεί.

Δυο από τις νεώτερες εικόνες του ναού είναι του Φώτη Κόντογλου, ΙC/XC Ελεήμων και Παναγιά Οδηγήτρια.

Στο προαύλιο του ναού υπάρχει λίθινη πελεκητή κολώνα πιθανότατα από αρχαίο ναό, η οποία για χρόνια χρησίμευε ως κηροστάτης στο ξωκλήσι. Παρόμοια κολώνα υπάρχει και στον κεντρικό ναό του χωριού στα Καμίνια, στην εκκλησία της Παναγίας  μπροστά από το τέμπλο, στα αριστερά πλησίον της εικόνας του Αγίου Νικολάου.    
Ευαγγελία Χ.Λιάπη