O Άγιος Σώζων, ο πολιούχος της Λήμνου

O Άγιος Σώζων αρχικά ήταν ειδωλολάτρης κι ονομαζόταν Ταράσιος. Έζησε στα τέλη του 3ου αιώνα.

Πατρίδα του ήταν η Λυκαονία. Όταν γνώρισε τον Χριστιανισμό βαπτίστηκε και ονομάστηκε Σώζων.

Ήταν βοσκός. Ήταν ιδιαίτερα πράος κι όταν οι άλλοι βοσκοί τον αδικούσαν εκείνος δεν αντιδρούσε αλλά τους αντιμετώπιζε με πραότητα.

Κάποτε ο Σώζων πήγε στην Πομπηιούπολη της Κιλικίας.

Εκεί μέσα σε ένα ειδωλολατρικό ναό είδε  ένα χρυσό άγαλμα. Βλέποντας το ο Άγιος Σώζων εξοργίστηκε. Υπήρχε τόση πτώχεια στον κόσμο.

Με θάρρος έσπασε το δεξί χέρι του  αγάλματος και τα χρήματα που πήρε από την πώληση του,τα μοίρασε στους φτωχούς.

Ο έπαρχος Μαξιμιανός  φυλάκισε πολλούς χριστιανούς θεωρώντας τους υπεύθυνους της δολιοφθοράς.

Όταν το έμαθε ο Σώζων, παρουσιάστηκε στον έπαρχο,  ομολόγησε την πίστη  και την πράξη του.

Ο έπαρχος μόλις άκουσε την ομολογία του, διέταξε και τον βασάνισαν σκληρά. Αρχικά τον έγδαραν και στη συνέχεια τον έριξαν στη φωτιά.

Κάποτε πριν από πολλά χρόνια κάποιοι ναυτικοί οι οποίοι κινδύνεψαν εξαιτίας μιας θαλασσοταραχής αλλά κατάφεραν να σωθούν, βγήκαν στην παραλία της Φυσίνης της Λήμνου κι εκεί αντικρίζοντας τα ερείπια ενός παλιού μοναστηριού και θέλοντας να αποδώσουν ευχαριστίες για την σωτηρία τους στην θεία πρόνοια, υποστήριξαν, πως τους έσωσε ο Άγιος του τόπου, ο άγνωστος Άγιος του παλιού μοναστηριού, ο Άγιος που σώζει όσους κινδυνεύουν, ο Άγιος Σώζος.

Έτσι ο  Άγιος Σώζος το μικρό δεκαπεντάχρονο τσοπανόπουλο που μαρτύρησε για την πίστη του έγινε ο Πολιούχος Άγιος της Λήμνου.

Κάθε χρόνο παραμονή της γιορτής του Αγίου, στις 6 Σεπτεμβρίου, τελείται θεία λειτουργία στο ξωκλήσι του στη Φυσίνη και πλήθη κόσμου από άκρη σε άκρη του νησιού πηγαίνουν για να προσκυνήσουν στη Χάρη του Αγίου Σώζοντος, προστάτη του νησιού.

Η Εκκλησία τιμά τη μνήμη του την 7η Σεπτεμβρίου.

Τα παλαιότερα χρόνια για να τιμήσουν τον Άγιο στη Φυσίνη γινόταν μεγάλο τριήμερο πανηγύρι.

Απολυτίκιο:Δι’ ομφής ουρανίου πιστωθείς προς τα κρείττονα, τους της ευσεβείας αγώνας απτοήτως διέδραμες. και ώφθης του Σωτήρος κοινωνός, αθλήσας Μάρτυς Σώζων ανδρικώς. δια τούτο διασώζεις εκ πειρασμών τους πίστει προσιόντας σοι. Δόξα τω παρασχόντι σοι ισχύν, δόξα τω σε στεφανώσαντι, δόξα τω ενεργούντι δια σου πάσιν ιάματα.

Ευαγγελία Χ.Λιάπη

Ψυχοσάββατο

Ψυχοσάββατο ονομάζεται το  Σάββατο πριν από την Κυριακή των Απόκρεω και την Κυριακή της Πεντηκοστής και τιμούνται οι Ψυχές των κεκοιμημένων.

Η ορθόδοξη εκκλησία καθιέρωσε να τελούνται την ημέρα αυτή μνημόσυνα υπέρ των κεκοιμημένων «των επ’ ελπίδι αναστάσεως ζωής αιωνίου».

Σύμφωνα με τη χριστιανική παράδοση η καθιέρωση των κολλύβων συνδέεται με ένα θαύμα που έγινε  στα χρόνια που αυτοκράτορας του Βυζαντίου ήταν ο Ιουλιανός ο Παραβάτης.

Ο Ιουλιανός ο Παραβάτης επιθυμούσε να κάνει επίσημη θρησκεία της αυτοκρατορίας, τη λατρεία στους δώδεκα θεούς του Ολύμπου. Σκέφτηκε λοιπόν την περίοδο της Σαρακοστής που οι χριστιανοί νήστευαν, να μολύνει όλα τα τρόφιμα που θα διακινούνταν τις ημέρες εκείνες, με ειδωλόθυτα.

Το βράδυ της παραμονής της εκτέλεσης της διαταγής του αυτοκράτορα όμως, εμφανίστηκε στον Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως Ευδόξιο, ο άγιος Θεόδωρος ο Τήρων κι αποκάλυψε στον πατριάρχη όχι μόνο το σχέδιο του Ιουλιανού αλλά και πώς οι χριστιανοί θα προστατευόντουσαν.

Ο Άγιος Θεόδωρος ο Τήρων συμβούλευσε τον πατριάρχη να φτιάξουν κόλλυβα και να τα μοιράσουν στο κόσμο για να το σιτίσουν, επειδή όλα τα άλλα  τρόφιμα ήταν μολυσμένα από τα ειδωλόθυτα.Έτσι κι έγινε.

Από τότε καθιερώθηκε το Ψυχοσάββατο της Αποκριάς και η παρασκευή κολλύβων.

Στη Λήμνο οι νοικοκυρές συνηθίζουν να ετοιμάσουν τα κόλλυβα αλλά και το κολλυβόζουμο για να γλυκάνουν τις ψυχές. Σύμφωνα με την παράδοση τις ημέρες αυτές οι ψυχές έχουν ανέβει στον επάνω κόσμο. Πιστεύουν ότι με το κολλυβόζουμο που είναι γλυκό, γλυκαίνουν και οι ψυχές των «κεκοιμημένων»

Πηγαίνουν τα κόλλυβα στην εκκλησία μαζί μ’ ένα πρόσφορο και τα  ονόματα των προσφιλών κεκοιμημένων  γραμμένα σε ένα χαρτί για να τα μνημονεύσει ο ιερέας.

Στη συνέχεια μοιράζουν τα κόλλυβα για «να σ’χωρεθούν τα πεθαμένα».

Το βράδυ του Σαββάτου οι κοπέλες έβαζαν μια χούφτα [1]κόλλυβα κάτω από το μαξιλάρι για να ονειρευτούν τη μοίρα τους και το μέλλοντα γαμπρό.

Το δεύτερο Ψυχοσάββατο που έχει καθιερώσει η Ορθόδοξη Εκκλησία είναι το Σάββατο πριν από την Πεντηκοστή.
«Όλα τα Ψυχοσάββατα να ’ρτουν και να περάσνε, του Ρουσαλιού το Ψυχοσάββατο μην έρτη, μην περάση»

Το Σάββατο της Πεντηκοστής είναι ένας ιδιαίτερο Ψυχοσάββατο. Το αποκαλούν και  Σάββατο του Ρουσαλιού.

Την Παρασκευή,την παραμονή  οι νοικοκυρές φτιάχνουν κόλλυβα και τα πάνε στην εκκλησία, για να τα διαβάσει ι ιερέας.

Παλαιότερα πίστευαν πως οι ψυχές αυτό το Ψυχοσάββατο δεν το επιθυμούσαν γιατί έπρεπε να επιστρέψουν στην κατάσταση που βρισκόντουσαν πριν την Ανάσταση και για αυτό θα κλαίνε.

Έλεγαν πως οι ψυχές αυτή τη περίοδο(από το Πάσχα έως και τη Κυριακή της γονατιστής) κάθονταν πάνω στα δένδρα και στα βλαστάρια του αμπελιού, γι΄ αυτό και απέφευγαν να κόψουν βλαστάρια, πριν από του Αγίου Πνεύματος, μήπως πέσουν οι ψυχές που κάθονταν πάνω στα κλαδιά και στα βλαστάρια.

Απέφευγαν ακόμα και να ξεραχνίσουν γιατί πίστευαν ότι οι ψυχές έβρισκαν καταφύγιο στους ιστούς της αράχνης και δεν ήθελαν να τις ενοχλήσουν.

Ακόμα δεν άφηναν ρούχα έξω από το σπίτι μετά τη δύση του ήλιου αλλά φρόντιζαν να τα μαζέψουν έγκαιρα. Αν λησμονούσαν κι άφηναν κάτι, κυρίως αν τύχαινε και ήταν ασπρόρουχο, την επόμενη μέρα το πρωί το μάζευαν και το νερόπλεναν.

Το Σάββατο της Πεντηκοστής απέφευγαν επίσης να πλύνουν και να ράψουν. Έλεγαν πως αν έπλεναν θα ταλαιπωρούσαν τις ψυχές ενώ αν έραβαν, θα τις τρυπούσαν.

Ευαγγελία Χ.Λιάπη

---

[1]Συνήθως αρκούσαν  3 ή 9 σπυριά  μέσα σε ένα  άσπρο μαντήλι.

O Άγιος Τρύφων

Ο Άγιος Τρύφων γεννήθηκε στη Λάμψακο της Φρυγίας και έζησε στα χρόνια των αυτοκρατόρων Γορδιανού, Φιλίππου και Δεκίου.

Η οικογένεια του ήταν πολύ φτωχή. Ο Άγιος από μικρό παιδί βοηθούσε την οικογένεια του βόσκοντας χήνες. Ο μικρός Τρύφων κάθε μέρα στη βοσκή είχε ως σύντροφο του την Αγία Γραφή, την οποία μελετούσε με μεγάλο ζήλο.

Ο Θεός τον προίκισε με το χάρισμα να θεραπεύει κάθε ασθένεια και να εξαγνίζει τις ψυχές από τα δαιμόνια.

Ο αυτοκράτορας  Γορδιανός, όταν πληροφορήθηκε για το χάρισμα του Τρύφωνα, τον κάλεσε να θεραπεύσει την άρρωστη κόρη του.

Ο Άγιος Τρύφων θεράπευσε τη θυγατέρα του αυτοκράτορα αλλά αρνήθηκε ευγενικά τις τιμές και τα αξιώματα που ο αυτοκράτορας του πρόσφερε για να τον ευχαριστήσει.

Στα χρόνια του αυτοκράτορα Δεκίου έγινε μεγάλος διωγμός των Χριστιανών.

Το 250 μ.Χ. ο Άγιος Τρύφων συνελήφθη για την πίστη του.

Ο Άγιος Τρύφων ομολόγησε με θάρρος την πίστη του στον Τριαδικό Θεό και καταδικάστηκε σε φρικτά βασανιστήρια.

Ο συναξαριστής αναφέρει ότι του κατατρύπησαν με σπαθιά το κορμί και στη συνέχεια του έδεσαν τα πόδια σε άλογα και έτσι τον έσυραν, μες στην παγωνιά, σε δύσβατα και πετρώδη μονοπάτια.

Έπειτα τον έσυραν γυμνό πάνω σε  σιδερένια καρφιά, έκαψαν τα πλευρά του με αναμμένες λαμπάδες και στο τέλος ο έπαρχος διέταξε τον αποκεφαλισμό του.

Πριν αποκεφαλιστεί ο Άγιος Τρύφων παρέδωσε τη μακαρία του ψυχή στο Κύριο.

Αρχικά οι Βυζαντινοί τελούσαν την εορτή του Αγίου στο Ναό του Αγίου Αποστόλου και Ευαγγελιστή Ιωάννη στην Κωνσταντινούπολη.

Αργότερα ο Ιουστινιανός (527-565 μ.Χ.)έκτισε ναό αφιερωμένο στον Άγιο Τρύφωνα στην τοποθεσία του Πελαργού Κωνσταντινουπόλεως.

Ο Άγιος Τρύφωνας θεωρείται από το λαό μας προστάτης των αγρών και ιδιαίτερα των αμπελιών.

Στις νεότερες αγιογραφίες ο Άγιος εικονίζεται να κρατά στα χέρια ένα κλαδευτήρι. Εξάλλου λίγες μέρες μετά τον εορτασμό του Αγίου αρχίζουν και τα κλαδέματα.

Τα παλαιότερα χρόνια σε όλα σχεδόν τα λημνιακά σπίτια στο εικονοστάσι υπήρχε η εικόνα του Αγίου Τρύφωνα, του προστάτη των αγρών και των αμπελιών.

Οι Λημνιοί ευλαβούνταν πολύ τον Άγιο Τρύφωνα και στις δύσκολες χρονιές τον επικαλούνταν. Συχνά έβγαζαν την εικόνα του Αγίου και έκαναν λιτανεία στην εξοχή για να ευλογήσει ο Άγιος τα σπαρτά.

Στο ναό του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου στο χωριό Φυσίνη της Λήμνου, στο πέτρινο τέμπλο του ναού, δίπλα στον Άγιο Μόδεστο προστάτη των ζώων, υπάρχει  η εικόνα του Αγίου Τρύφωνα. Δηλωτικό της αγάπης των κατοίκων προς τον Άγιο. Η μνήμη του Αγίου Τρύφωνα τιμάται την 1η Φεβρουαρίου.

Απολυτίκιον

Τρυφήν την ακήρατον,ιχνηλατών εκ παιδός, βασάνους υπήνεγκας, υπέρ Χριστού του Θεού και ήθλησας άριστα όθεν την των θαυμάτων, κομισάμενος χάριν, λύτρωσαι πάσης βλάβης και παντοίας ανάγκης, Τρύφων Μεγαλομάρτυς,τους σε μακαρίζοντας.

Καλό μήνα!!

Ευαγγελία Χ.Λιάπη