Άγιος Αλέξανδρος,πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως & πρώην πολιούχος Λήμνου

Ο Άγιος Αλέξανδρος σύμφωνα με το συναξαριστή ήταν «ανήρ  θεοφιλής» και «αποστολικοίς χαρίσμασι λαμπρυνόμενος».

 Ενώ ήταν ακόμα ιερέας διακρινόταν για τη μεγάλη του ευσέβεια, την αρετή και την αγαθότητα του.

Στην Α' Οικουμενική σύνοδο, στη Νίκαια της Βιθυνίας, ο τότε Πατριάρχης τον εξέλεξε ως αντιπρόσωπο του.

Σε αυτή τη  Σύνοδο  καταδικάστηκε η διδασκαλία του Αρείου, συνετάχθη  το Σύμβολο Πίστεως της Νίκαιας που καθιέρωσε τον όρο «ομοούσιος» και όρισε την ημερομηνία εορτασμού του Πάσχα.

Με τη Σύνοδο αυτή η Εκκλησία εντάχθηκε στις επίσημες δομές της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας και ο συνοδικός θεσμός έγινε θεμελιώδους σημασίας για τον Ορθόδοξο Χριστιανισμό.

Ο Αλέξανδρος, αν και ήταν 70 ετών, δέχθηκε να περιοδεύσει στην αυτοκρατορία για να γνωστοποιήσει στο κόσμο τα ορθά δόγματα των αποφάσεων της Συνόδου. Ενώ όμως  βρισκόταν σε περιοδεία, ο πατριάρχης Μητροφάνης πέθανε αφού προηγουμένως είχε ορίσει τον Αλέξανδρο διάδοχο του στον Πατριαρχικό θρόνο.

Ο Αλέξανδρος ως  Πατριάρχης ανταποκρίθηκε σωστά στις δύσκολες περιστάσεις των καιρών.Την εποχή εκείνη  ο Άρειος είχε εξαπατήσει τον αυτοκράτορα Μέγα Κωνσταντίνο ότι τα δόγματα τα οποία πρέσβευε ήταν  ορθά.
Ο αυτοκράτορας διέταξε τον Αλέξανδρο να επιτρέψει στον Αρειο να μετέχει της Θείας Κοινωνίας.

Ο πατριάρχης Αλέξανδρος, λυπημένος, προσευχήθηκε στο Θεό και ζήτησε τη βοήθεια του. Η δέηση του Ιεράρχη εισακούσθηκε.
Το πρωί που ο Άρειος με πομπή θα πήγαινε στην εκκλησία για να εκκλησιαστεί και να μεταλάβει τη θεία κοινωνία, βρέθηκε νεκρός και το σώμα του σχισμένο και σκωληκόβρωτο μέσα στα δημόσια λουτρά της Κωνσταντινούπολης!
Ο θάνατος του Αρείου, ο τόπος αλλά και η κατάσταση του νεκρού  «τοις σκυβάλοις μεν τα έντερα, τοις εντέροις δε την ψυχήνο δείλαιος συναποβάλλει» ντρόπιασαν τους οπαδούς του οι οποίοι και περιορίστηκαν.

Ο Άγιος  Αλέξανδρος απεβίωσε ειρηνικά το 340 μ.Χ. σε ηλικία 98 ετών και σύμφωνα με την παράδοση ο Άγιος εκοιμήθει  και ενταφιάσθει στη Λήμνο (σύμφωνα με χειρόγραφο κώδικα του 15^ου αιώνα του Πατριαρχείου Αλεξανδρείας) και για το λόγο αυτό σύντομα ανακηρύχτηκε πολιούχος και προστάτης  της Λήμνου.

Το λείψανο του έμεινε στο νησί για 1000 σχεδόν χρόνια και το 1308 ο Marco Minotto,νομίζοντας, ότι επρόκειτο για το σκήνωμα  ενός άλλου Αλεξάνδρου, του Πάπα Ρώμης (106 -115) και ο οποίος εισήγαγε στο Ρωμαϊκό Κανόνα τη διήγηση του Μυστικού Δείπνου (Qui pridie) άρπαξε το σκήνωμα του Αγίου και το μετέφερε στην Ιταλία, στη Βενετία.

Η Εκκλησία τιμά τη μνήμη του Αγίου Αλεξάνδρου στις  30 Αυγούστου.

Ευαγγελία Χ.Λιάπη

Αγία Μελιτινή ή Αγιά Μελτίνα

Ναός αφιερωμένος στην Αγία Μελιτινή υπάρχει στο χωριό Καλλιθέα της Λήμνου και βρίσκεται στα δεξιά της κεντρικής οδικής αρτηρίας, λίγο πριν το αεροδρόμιο.

Πρόκειται για ένα πολύ παλιό ξωκλήσι το οποίο έχει ανοικοδομηθεί πολλές φορές.

Το ερειπωμένο  ξωκλήσι αγόρασε μαζί με το κτήμα στο οποίο βρίσκεται ο Παναγιώτης Χριστοδούλου από μια οικογένεια  Αιγυπτιωτών και σιγά σιγά με την πάροδο του χρόνου,το αναστήλωσε.

Πρόκειται για μια τρίκλιτη, ξυλόστεγη βασιλική. Ο ναός έχει συντηρηθεί εκ βάθρων.Από το ξωκλήσι του 19^ου αιώνα έχουν διατηρηθεί το πέτρινο υπέρθυρο και οι δυο πέτρινες κολώνες που πλαισαιώνουν την κεντρική πύλη του ναού.

Το καμπαναριό χτίστηκε το 2009 και είναι δωρεάν των Γεωργίου και Γεσθημανής Κομνούλια.

Το τέμπλο του ναού είναι ξύλινο.Δεσπόζουν οι εικόνες της Παναγίας της Ιεροσολυμίτισσας και της Αγίας Μελιτινής.

Η εικόνα της Αγίας Μελιτινής είναι έργο των αδελφών μοναχών του αγιογραφικού εργαστηρίου των Ιωσηφαίων στις Καρυές του Αγίου Όρους.Αγιογραφήθηκε το 1973 και φέρει τον αριθμό 10417.

Η εικόνα ξεχωρίζει για τη γλυκύτητα και το κάλλος της Αγίας καθώς και για την αρμονία των χρωμάτων.

Μια άλλη  ιδιαίτερη εικόνα του τέμπλου είναι η εικόνα της Θεομήτορος που συμπορεύεται μαζί με την Αγία Μελιτινή και βρίσκεται στο τέμπλο του ναού.

Η παλαιότερη εικόνα του ναού είναιι της Αγίας Κυριακής.Έργο το οποίο αγιογράφησε στα 1916 ο Γρηγόριος Παπαμαλής και φέρει την καλλιτεχνική υπογραφή του ζωγράφου.Την ίδια εικόνα της Αγίας Κυριακής,έργο του Γρηγορίου Παπαμαλή συναντάμε σε αρκετά ξωκλήσια του νησιού.

Η εικόνα της Αγίας Κυριακής στο ναό δεν είναι τυχαία.Η Αγία Κυριακή συνδέεται με την πόλη Μελιτινή της Αρμενίας, σημερινή Μαλάτεια.

Στα δεξιά κι αριστερά του κυρίως ναού υπάρχουν ξύλινα στασίδια.

Οι ντόπιοι  αποκαλούν την Αγία, Αγιά Μελτίνα. Η Αγία Μελιτινή θεωρείται πολύ θαυματουργή και τιμάται με ιδιαίτερη αγάπη από τους Λημνιούς.

Η μνήμη της εορτάζεται στις 16 Σεπτεμβρίου και πλήθος κόσμου κάθε χρόνο συγκεντρώνεται στο εκκλησάκι για να τιμήσει την Αγία.

Ευαγγελία Χ.Λιάπη

Η Αγιά Σοφιά της Λήμνου

Ο  ναός της Αγιάς Σοφιάς βρίσκεται στο ομώνυμο χωριό της Λήμνου και αρχικά, σύμφωνα με την τοπική προφορική παράδοση του χωριού, ο ναός  ήταν αφιερωμένος στη Σοφία του Θεού.

Οι  αρχικοί οικιστές  του χωριού της Αγιάς Σοφιάς κατάγονταν από τη Κωνσταντινούπολη.

Βυζαντινοί δηλαδή ήταν οι κάτοικοι, οι οποίοι εργάζονταν και καλλιεργούσαν το πατριαρχικό κτήμα.

Οι Βυζαντινοί κάτοικοι έχτισαν λοιπόν το ναό στον οικισμό τους και τον ονόμασαν Αγιά Σοφιά, για να τιμήσουν την Αγία Σοφιά της Βασιλεύουσας που ήταν αφιερωμένη στη Σοφία του Θεού.

Σήμερα οι Αγιασοφίτες στο ναό τους τιμούν την Αγία Σοφία, την οποία και θεωρούν πολύ θαυματουργή.

Ο σημερινός ναός χτίστηκε το 1971, αφού προηγουμένως κατεδαφίστηκε παλαιότερος ναός, ο οποίος είχε υποστεί σημαντικές ζημιές από το σεισμό του 1968.

Ο παλαιότερος εκείνος ναός είχε χτιστεί κατά τη διάρκεια των ετών 1912-1914 πάνω σε ερείπια ενός άλλου ναού.

Στο ναό του 1912, ξεχώριζε το καμπαναριό του ναού.Ήταν έργο του σημαντικού λιθοξόου Κωνσταντή Αταλιώτη από τη Φυσίνη. 

O σημερινός ναός της Αγία Σοφίας είναι μια απλή βασιλική με  δίρριχτη στέγη χωρίς τρούλο και διαθέτει εξωνάρθηκα, στηριζόμενο  σε τρεις κίονες.

Στο υπέρθυρο φέρει μαρμάρινη στήλη με την επιγραφή:

"ΑΝΗΓΕΡΘΗ ΕΚ ΒΑΘΡΩΝ

ΑΓΙΑ ΣΟΦΙΑ 1971

ΔΑΠΑΝΑΙΣ ΤΩΝ ΚΑΤΟΙΚΩΝ"

Το καμπαναριό βρίσκεται στα αριστερά  του ναού, ενώ πίσω από το ιερό, σε γειτονικό χώρο εκτείνεται το νεκροταφείο του χωριού.

Στον προαύλιο χώρο του ναίσκου έχουν τοποθετηθεί στη σειρά μέλη από μαρμάρινους αρχαίους κίονες και αποσπάσματα από κιονόκρανα.

Η Αγία Σοφία θεωρείται από τους ντόπιους πολύ θαυματουργή.Οι κάτοικοι του χωριού χαρακτηριστικά αναφέρουν ότι η Αγία, συχνά παρουσιάζεται σε ευσεβείς κατοίκους του χωριού και ότι τους φανερώνει σημαντικά γεγονότα που μέλλουν να συμβούν.

Όταν προμηνύει ευχάριστα γεγονότα η Αγία είναι ενδεδυμένη με λευκά ενδύματα ενώ όταν τα γεγονότα είναι δυσάρεστα φοράει μαύρα ενδύματα.

Αξιοσημείωτα είναι και τα "μουρσά" που βρίσκονται παρακείμενα του ναού.Πρόκειται για υπόγεια καταφύγια τα οποία είχαν κατασκευάσιε οι κάτοικοι.Επειδή στο παρελθόν το χωριό της Αγιάς Σοφιάς είχε υποστεί σημαντικές  ληστρικές επιθέσεις από τους πειρατές του Αιγαίου πελάγους, για να διαφυλάξουν τη ζωή και το βιός τους οι κάτοικοι, είχαν δημιουργήσει τα υπόγεια καταφύγια, τα οποία κι αποκαλούν «μουρσά».

Ευαγγελία Χ.Λιάπη 

Η  εκκλησία της Αγιάς Σοφιάς του 1914.