Αγιά Μαρίνα Μούδρου(το Παλαιό Μετόχι)

Στο Μούδρο, κατά τη διάρκεια των βυζαντινών χρόνων υπήρχε το μετόχι της μονής Κουτλουμουσίου, η Αγία Μαρίνα.Το παλαιό μοναστήρι βρισκόταν εκεί που σήμερα είναι ο ναός του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου, η  Ευαγγελίστρια.

Από εκείνο παλαιό μοναστήρι πλέον έχει διατηρηθεί μόνο ένα μικρό μέρος, το  ιερό του ναού μαζί με την Αγία Τράπεζα.

Το μετόχι της Αγίας Μαρίνας είχε τραγικό τέλος. Το έκαψαν οι Τούρκοι σε αντίποινα μαζί με επτά μοναχούς, οι οποίοι διέμεναν στο μετόχι.

Η ιστορία είναι αρκετά περίπλοκη.Αναφέρεται ότι μέσα στο πηγάδι που υπήρχε στην αυλή της μονής κάποια μέρα βρέθηκαν νεκροί κάποιοι Τούρκοι αξιωματικοί[1]. Οι Τούρκοι ενοχοποίησαν τους μοναχούς και για αυτό το λόγο έκαψαν τη μονή.

Διασώθηκαν μόνο δυο.Οι μοναχοί αυτοί κατέφυγαν στο Άγιο όρος, στη μονή Κουτλουμουσίου και εκεί κατήγγειλανοι περίοικοι του μοναστηριού ήταν αυτοί που είχαν σκοτώσει τους Τούρκους αξιωματικούς.

Σκοπός τους να ενοχοποιηθούν οι μοναχοί με τους οποίους είχαν καθημερινές προστριβές ώστε να διαλυθεί το μετόχι και οι ίδιοι να οικειοποιηθούν την περιουσία του μοναστηριού.

Η μονή Κουτλουμουσίου υπερασπίστηκε τους μοναχούς του και  υπέβαλε ολόκληρο το χωριό του Μούδρου σε αφορισμό, ο οποίος διαβαζόταν κάθε Μεγάλη Παρασκευή στην Ωραία Πύλη της μονής Κουτλουμουσίου.Η άρση του επιτιμίου έγινε στις 23 Αυγούστου του 2001.

Σήμερα η Αγία Μαρίνα αποτελεί ένα πολύ μικρό ξωκλήσι που βρίσκεται στον περίβολο της Ευαγγελίστριας ως μάρτυρας του παλιού μοναστηριού.

Ευαγγελία Χ.Λιάπη

---

[1] Σύμφωνα με τον ασαφή τοπικό θρύλο στο πηγάδι βρέθηκε νεκρός ο Έλληνας ντελάλης και σύμφωνα με άλλη παραλλαγή κάποιος Τούρκος αξιωματικός.

Άγιος Μαρίνος ή Άγιος Μάρνος στην Αγιά Σοφιά της Λήμνου

Στην ανατολική Λήμνο κοντά στο χωριό Αγιά Σοφιά και στην περιοχή  που κατά τα μεσαιωνικά χρόνια υπήρχε ένα από τα πιο ισχυρά κάστρα της Λήμνου, υπάρχει το ξωκλήσι του Αγίου Μαρίνου ή όπως τον αποκαλούν οι Λημνιοί του Αγίου Μάρνου.

Ο Άγος Μαρίνος έζησε στη Ρώμη το 3^ο μ.Χ.αιώνα και μαρτύρησε για την πίστη του.

Επειδή στη συγκεκριμένη περιοχή υπήρχε ένα ισχυρό βενετσιάνικο κάστρο πιθανότατα και τη λατρεία του Αγίου Μαρίνου στην περιοχή να την έφεραν οι Βενετοί.

Εξάλλου την εποχή εκείνη, την ανατολικη Λήμνο διοικούσαν οι Giovanni Foscari.(1252-1275) αλλά και ο Marino Gradenigo.Πιθανότατα λοιπόν ο Marino Gradenigo να έχτισε στο κάστρο το ξωκλήσι προς τιμή του Αγίου, του οποίου έφερε το όνομα και  μετά την αποχώρηση των Βενετών, οι Λημνιοί να εξακολουθούσαν να τιμούν τον  άγιο Μαρίνο.

Σε κώδικα της αθωνικής μονής της Μεγίστης Λαύρας του 1355 μνημονεύεται το ξωκλήσι του Αγίου στην περιοχή.

Το ξωκλήσι έχει συντηρηθεί εκ βάθρων αρκετές φορές μέχρι τώρα.Στο σημερινό ξωκλήσι δεν έχει διατηρηθεί τίποτα από το παρελθόν.Πρόσφατα αντικαταστάθηκε η στέγη του ναού.Σήμερα δεν  υπάρχει ούτε τέμπλο.

Μέσα στο ιερό υπάρχουν δυο κόγχες, η κεντρική και μια μικρότερη στα αριστερά.Οι εικόνες είναι ελάχιστες κι αυτές πρόσφατες.Υπάρχει μια ολόσωμη εικόνα του Αγίου Μαρίνου στο δεξιό τοίχο και άλλη μια στο προσκυνητάρι.Η μοναδική παλαιά εικόνα του Αγίου Μαρίνου βρίσκεται μέσα στο ιερό και σχεδόν έχουν εξαυλωθεί οι μορφές από το ξύλο.Ξεχωρίζει η μορφή του Αγίου Μαρίνου σε μεγάλη ηλικία.Αντίθετα οι σημερινές  αγιογραφίες του ναού,παρουσιάζουν τον Άγιο σε νεαρή ηλικία.

Στον περιβάλλοντα χώρο του ναίσκου υπάρχουν κιονόκρανα και μέλη από αρχαίες κολώνες.

Ο Άγιος Μαρίνος είναι ένα ιδιαίτερο ξωκλήσι της Λήμνου χάρη στην εξαίσια θέση στην οποία βρίσκεται, στην παλαιά καστροπολιτεία της ανατολικής Λήμνου.

Ευαγγελία Χ.Λιάπη

Η Παναγία στη Σκάλα της Φυσίνης

Πάνω από το λιμανάκι της Αγίας στη Φυσίνη της Λήμνου, στην κορυφή του λόφου που στα μεσαιωνικά χρόνια υπήρχε το φρούριο της Σκάλας, υπάρχει το εγκαταλειμμένο και λεηλατημένο πια ξωκλήσι της Παναγίας.

Το ξωκλήσι ανήκει στη Φυσίνη και παλαιότερα γιόρταζε στις 23 Αυγούστου, στα εννιάμερα της Παναγίας.

Το ξωκλήσι είναι του 19ου αιώνα και έχει χτιστεί πάνω σε παλαιότερα ερείπια.

Μάρτυρες του παλιού ναίσκου οι μαρμάρινοι κίονες που υπάρχουν εντός του ναού.Ένας μαρμάρινος κίονας είναι μάλιστα εντοιχισμένος μέσα στο ξύλινο τέμπλο.

Ο ναΐσκος , στο παρελθόν είχε λεηλατηθεί, όπως μαρτυρεί η εικόνα του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου, η μοναδική που έχει διασωθεί κι η  οποία φέρει την ημερομηνία 1892.

Οι οφθαλμοί του Αγίου Ιωάννη έχουν καταστραφεί.Μαρτυρία της λεηλασίας που υπέστει το ξωκλήσιΣυνήθως οι πειρατές, όταν λεηλατούσαν χριστιανικούς ναούς κατέστρεφαν τους οφθαλμούς των Αγίων γιατί δεν άντεχαν το  βλέμμα τους.

Η εικόνα του Αγίου Ιωάννη είναι η μοναδική εικόνα που διασώθηκε από το παλιό ξωκλήσι.

Ο ανώνυμος λαϊκός αγιογράφος της εικόνας είναι ο ίδιος που έχει αγιογραφήσει και τις παλιές εικόνες στο ξωκλήσι των Αγίων Αναργύρων της Φυσίνης και πιθανότατα να ήταν κάποιος κάτοικος της περιοχής.

Στο ναίσκο της Παναγίας με τη μαγευτική θέα προς το Αρχιπέλαγος, δεν υπάρχουν άλλες εικόνες.

Το παλαιό σφυρίλατο μανουάλι του ναού βρίσκεται εγκαταλειμμένο στον προαύλιο χώρο του ναού.

Η παλιά ξύλινη εξώθυρα του ναού πρόσφατα αντικαταστάθηκε από μια αλουμινένια.

Ένα εντυπωσιακό μεγάλο μάρμαρο  βρίσκεται εντοιχισμένο στα πεζούλια που πλαισαιώνουν την θύρα του ναού.

Το μάρμαρο το οποίο είναι εντυπωσιακό, παλαιότερα το είχαν σοβατίσει με άμμο θαλάσσης.

Σήμερα με την πάροδο του χρόνου και τη φθορά διακρίνεται το πολύτιμο μάρμαρο.

Μέλη από αρχαίους κίονες υπάρχουν και στον περιβάλλοντα χώρο του ναΐσκου καθώς και αποσπάσματα από περίτεχνο πάτωμα με κοχλίες.

Λίγα μόλις μέτρα απέναντι από τη θύρα του ναού υπάρχει λίθινος πελεκητός πελασγικός τάφος.

Στη θάλασσα όταν ο καιρός είναι καλός και υπάρχει νηνεμία μπορεί κανείς να δει δυο μεγάλους μαρμάρινους όγκους να ξεχωρίζουν.

Σύμφωνα με  αφηγήσεις των ντόπιων ένα καίκι φόρτωσε από το χώρο που υπήρχε ο ναός της Παναγιάς τα μάρμαρα αλλά το καίκι δεν κατάφερε να απομακρυνθεί από το λιμάνι της Αγιάς και βυθίστηκε ακριβώς κάτω από τα βράχια της Παναγιάς.

Ευαγγελία Χ.Λιάπη

Ο Άγιος Νικόλαος στην Αγιά της Φυσίνης

Στα αριστερά του λιμένος της Αγιάς, σε μικρή απόσταση από το χωριό της Φυσίνης υπάρχει στα ρίζα της μεσαιωνικής Σκάλας, το ξωκλήσι του Αγίου Νικολάου.Πρόκειται για το πιο όμορφο, καλοσυντηρημένο και περιποιημένο ξωκλήσι της Φυσίνης.

Κατάλευκο ξωκλήσι με στοιχεία μπλε, ξεχωρίζει από πολύ μακριά καθώς είναι τοποθετημένο πάνω στα γκρίζα βράχια του λόφου κι ελέγχει το πέλαγος.

Δυστυχώς τα περισσότερα από τα παλιά ξωκλήσια της Λήμνου,τα οποία δεν βρίσκονται κοντά στα χωριά, είναι πλέον εγκατελειμένα.Το ξωκλήσι του Αγίου Νικολάου μολονότι βρίσκεται σε ερημική περιοχή είναι φροντισμένο με ιδιαίτερη αγάπη.

Οι άνθρωποι που το επιστατούν έχουν χρωματίζει με μπλε χρώμα το ιερό, το βηματόθυρο, το παραθύρι καθώς και το ξύλινο ψαλτήρι του ναίσκου.

Από τις εικόνες του ναού ξεχωρίζει μια απλή εικόνα του Αγίου Νικολάου της δεκαετίας 1960.Η εικόνα ξεχωρίζει για την γλυκύτητα που εκπέμπει ο Άγιος Νικόλαος.

Μπροστά στην εικόνα υπάρχουν κοχύλια τα οποία αφήνουν οι πιστοί  σε ένδειξη αγάπης προς τον Άγιο Νικόλαο κάνοντας του κι από μια ευχή.

Τα καντήλια του Αγίου σχεδόν καθημερινά είναι αναμμένα από τους ψαράδες που πηγαίνουν για να πάρουν τις βάρκες τους από το λιμάνι της Αγιάς αλλά και από τον άνθρωπο που το επιστατεί.

Ευαγγελία Χ.Λιάπη

Άγιος Αλέξανδρος,πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως & πρώην πολιούχος Λήμνου

Ο Άγιος Αλέξανδρος σύμφωνα με το συναξαριστή ήταν «ανήρ  θεοφιλής» και «αποστολικοίς χαρίσμασι λαμπρυνόμενος».

 Ενώ ήταν ακόμα ιερέας διακρινόταν για τη μεγάλη του ευσέβεια, την αρετή και την αγαθότητα του.

Στην Α' Οικουμενική σύνοδο, στη Νίκαια της Βιθυνίας, ο τότε Πατριάρχης τον εξέλεξε ως αντιπρόσωπο του.

Σε αυτή τη  Σύνοδο  καταδικάστηκε η διδασκαλία του Αρείου, συνετάχθη  το Σύμβολο Πίστεως της Νίκαιας που καθιέρωσε τον όρο «ομοούσιος» και όρισε την ημερομηνία εορτασμού του Πάσχα.

Με τη Σύνοδο αυτή η Εκκλησία εντάχθηκε στις επίσημες δομές της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας και ο συνοδικός θεσμός έγινε θεμελιώδους σημασίας για τον Ορθόδοξο Χριστιανισμό.

Ο Αλέξανδρος, αν και ήταν 70 ετών, δέχθηκε να περιοδεύσει στην αυτοκρατορία για να γνωστοποιήσει στο κόσμο τα ορθά δόγματα των αποφάσεων της Συνόδου. Ενώ όμως  βρισκόταν σε περιοδεία, ο πατριάρχης Μητροφάνης πέθανε αφού προηγουμένως είχε ορίσει τον Αλέξανδρο διάδοχο του στον Πατριαρχικό θρόνο.

Ο Αλέξανδρος ως  Πατριάρχης ανταποκρίθηκε σωστά στις δύσκολες περιστάσεις των καιρών.Την εποχή εκείνη  ο Άρειος είχε εξαπατήσει τον αυτοκράτορα Μέγα Κωνσταντίνο ότι τα δόγματα τα οποία πρέσβευε ήταν  ορθά.
Ο αυτοκράτορας διέταξε τον Αλέξανδρο να επιτρέψει στον Αρειο να μετέχει της Θείας Κοινωνίας.

Ο πατριάρχης Αλέξανδρος, λυπημένος, προσευχήθηκε στο Θεό και ζήτησε τη βοήθεια του. Η δέηση του Ιεράρχη εισακούσθηκε.
Το πρωί που ο Άρειος με πομπή θα πήγαινε στην εκκλησία για να εκκλησιαστεί και να μεταλάβει τη θεία κοινωνία, βρέθηκε νεκρός και το σώμα του σχισμένο και σκωληκόβρωτο μέσα στα δημόσια λουτρά της Κωνσταντινούπολης!
Ο θάνατος του Αρείου, ο τόπος αλλά και η κατάσταση του νεκρού  «τοις σκυβάλοις μεν τα έντερα, τοις εντέροις δε την ψυχήνο δείλαιος συναποβάλλει» ντρόπιασαν τους οπαδούς του οι οποίοι και περιορίστηκαν.

Ο Άγιος  Αλέξανδρος απεβίωσε ειρηνικά το 340 μ.Χ. σε ηλικία 98 ετών και σύμφωνα με την παράδοση ο Άγιος εκοιμήθει  και ενταφιάσθει στη Λήμνο (σύμφωνα με χειρόγραφο κώδικα του 15^ου αιώνα του Πατριαρχείου Αλεξανδρείας) και για το λόγο αυτό σύντομα ανακηρύχτηκε πολιούχος και προστάτης  της Λήμνου.

Το λείψανο του έμεινε στο νησί για 1000 σχεδόν χρόνια και το 1308 ο Marco Minotto,νομίζοντας, ότι επρόκειτο για το σκήνωμα  ενός άλλου Αλεξάνδρου, του Πάπα Ρώμης (106 -115) και ο οποίος εισήγαγε στο Ρωμαϊκό Κανόνα τη διήγηση του Μυστικού Δείπνου (Qui pridie) άρπαξε το σκήνωμα του Αγίου και το μετέφερε στην Ιταλία, στη Βενετία.

Η Εκκλησία τιμά τη μνήμη του Αγίου Αλεξάνδρου στις  30 Αυγούστου.

Ευαγγελία Χ.Λιάπη