ΑΓΙΟΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ Σέλες-Καμίνια

Ο ναΐσκος βρίσκεται στην περιοχή του ακρωτηρίου, στη θέση  Σέλες,σιμά στον Βρόσκοπο.
Το ξωκλήσι είναι μέσα στα χωράφια και χτίστηκε σύμφωνα με την επιγραφή που υπάρχει στο υπέρθυρο το έτος 1884 αμέσως μετά  την άδεια του 1882 που έδωσαν οι Τούρκοι στους  Χριστιανούς και σύμφωνα με την οποία  μπορούσαν ανενόχλητοι πια να χτίζουν ναούς.

Τα θυρανοίξια του ναού έγιναν το 1884 στις 9 Ιουλίου σύμφωνα με την μαρμάρινη επιγραφή που υπάρχει στο υπέρθυρο.

Μέσα στο ιερό υπάρχει στη θέση της Αγίας Τράπεζας αρχαίος βωμός πάνω στον οποίο έχει τοποθετηθεί επίσης μάρμαρο από βυζαντινό ναό έτσι ώστε να σχηματίζεται Αγία Τράπεζα.

Γενικότερα στον περίβολο χώρο ανάμεσα στις πέτρες που έχουν συσσωρευτεί υπάρχουν αρκετές από παλαιότερο αρχαίο μνημείο.
Στην περιοχή υπήρχε κάποιο βυζαντινό ή μεσαιωνικό κτίσμα από το οποίο δανείστηκαν τις πέτρες.
Τις πέτρες πιθανόν να τις πήραν από την περιοχή Μονή που υπάρχει στο ακρωτήρι και στην οποία υπήρχε βυζαντινό μοναστήρι.

Από τις παλιές εικόνες του 1884 δεν σώζεται καμία.
Οι εικόνες που υπάρχουν στο ξωκλήσι είναι του 1930 περίοδο που το ξωκλήσι ανακαινίστηκε.
Συνήθως οι εικόνες καταστρέφονταν από το σαράκι και την υγρασία. Για το λόγο αυτό όταν πάλιωναν και σάπιζαν τις έβγαζαν έξω από το ναό και τις άφηναν εκεί μέχρι που από τον ήλιο, τον αέρα  και την βροχή να εξαϋλώνονταν οι αγιογραφίες και να έμεναν σάπια ξύλα.

Σημαντική εικόνα του ναού είναι η ΜΡ ΘΟΥ  η  οποία εντυπωσιάζει για την ωραιότητα του προσώπου της Παναγίας.
Ο λαϊκός αγιογράφος έχει αποδώσει με καταπληκτικό τρόπο την Παναγία ηλικιακά. Πρόκειται για ένα μικρό κορίτσι στην εφηβεία με εντυπωσιακά μάτια και καλλίγραμμα δάκτυλα.
Η Παναγία είναι εστεμμένη ενώ το στέμμα απουσιάζει από τον μονάκριβο υιό της. Ο Ιησούς που κρατάει η Θεοτόκος στο αριστερό της χέρι δεν απεικονίζεται σε βρεφική ηλικία αλλά  εμφανίζεται σε ηλικία ενός τρίχρονου.
Ανάμεσα στην απεικόνιση της Θεοτόκου και του Ιησού υπάρχει μεγάλη καλλιτεχνική διαφορά.
Την Παναγία φαίνεται να την έχει αγιογραφήσει ένας έμπειρος αγιογράφος ενώ  τον Ιησού ο αγιογράφος θα πρέπει να ήταν στα πρώτα του βήματα. Η εικόνα υπογράφεται με τα αρχικά Σ.Π.
Πρόκειται για τον Στρατόνικο Γρ.Παπάμαλη. Ο Στρατόνικος έφηβος στην δεκαετία του 1930 θα πρέπει να αγιογράφησε τον Ιησού και ο πατέρας του ο γνωστός Γρηγόριος Παπάμαλης την Παναγία.

Η εικόνα του Ιησού είναι μια απλή εικόνα που δεν ξεχωρίζει ούτε για την τεχνοτροπία της ούτε για την επιλογή των χρωμάτων.
Αντίθετα βλέποντας την αντιλαμβάνεσαι την δυσκολία και την ανέχεια του δημιουργού στο να έχει στην διάθεση του χρώματα.

Η εικόνα του Ιωάννη του Προδρόμου είναι πιο εντυπωσιακή από την εικόνα του Ιησού και ο δημιουργός της δεν τσιγκουνεύεται  να την στολίσει με χρυσαφί χρώμα στην περιοχή του φωτοστέφανου του Αγίου.
Φέρει τα αρχικά ΓΠ 1928 και είναι έργο του λαϊκού αγιογράφου Γρηγόρη Παπάμαλη.

Στην εικόνα του καβαλάρη Αγίου Δημητρίου έχει σημειωθεί: «Μνήσθητι Κύριε Δημητρίου Σαράντη, Έργο Χαραλάμπους Νέα Σκήτη».
Στη πίσω πλευρά της εικόνας έχει σημειωθεί με μολύβι το έτος 1912  και 1935 ΔΣ.

Ο Δημήτριος Σαράντης ήταν ο ιδιοκτήτης του Μύλου που υπάρχει πλησίον του ναίσκου (του Σαραντή ο Μύλος) και επιστατούσε μαζί με την οικογένεια του το ξωκλήσι.
Ευαγγελία Χ.Λιάπη

ΑΓΙΟΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ Αγκώνα- Καμίνια

Το ξωκλήσι βρίσκεται μέσα σε μια ρεματιά πνιγμένη στα βάτα. Ο ναός είναι αφιερωμένος στον Άγιο Αλέξανδρο Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως.
Είναι ο δεύτερος ναός των Καμινίων που έχει αφιερωθεί στον Άγιο. Τα Καμίνια με τα τρία ξωκλήσια αφιερωμένα στον Άγιο Αλέξανδρο αποτελούν την απόδειξη πως ο χρόνος εδώ δεν λησμόνησε τον άλλοτε πολιούχο του νησιού και εξακολουθεί να τον λατρεύει και να τον τιμά.

Το τωρινό ξωκλήσι έχει οικοδομηθεί στις αρχές του 20 αιώνα πιθανότατα πάνω σε ερείπια ενός παλαιότερου. 
Η θέση που έχει επιλεγεί δηλώνει ότι εκεί θα πρέπει να υπήρχε ναός τουλάχιστον από τα χρόνια της τουρκοκρατίας.
Οι χριστιανοί επέλεγαν τέτοια σημεία μέσα σε ρεματιές για να κρύψουν από τους Τούρκους μικρά ξωκλήσια. Αλλά και παλαιότερα στα βυζαντινά χρόνια μοναχοί επέλεγαν  σημεία δυσπρόσιτα και απομονωμένα για να δοξάσουν τον Δημιουργό. Το τοπίο στον Αγκώνα είναι μαγικό. 
Πριν φτάσει ο επισκέπτης στον Άγιο έχει συναντήσει την παλιά πέτρινη οθωμανική κρήνη φτιαγμένη από κόκκινη πέτρα από το Παραδείσι.

Στο ιερό του παλιού ναού υπάρχει η εικόνα του Ιωάννη του Προδρόμου .Κρατάει στο δεξί του χέρι μακροσκελή Σταυρό. Σπάνια η γλυκύτητα του προσώπου του Αγίου. Συνήθως ο Ιωάννης εμφανίζεται στην αγιογραφία με άγρια όψη, τονίζοντας περισσότερο την ιδιότητα του Αγίου ως Ασκητή. Στην συγκεκριμένη εικόνα ο λαϊκός αγιογράφος απόδωσε στο πρόσωπο του Αγίου μια γλυκύτητα μοναδική. Η εικόνα είναι του 1911.

Στο τέμπλο υπάρχουν οι εικόνες της ΜΡ ΘΟΥ Οδηγήτριας, του  Παντοκράτορα και του Αγίου Αλεξάνδρου Επίσκόπου Κωνσταντινουπόλεως

Η εικόνα της ΜΡ ΘΟΥ Οδηγήτριας εμφανίζει την Παναγία εστεμμένη ,ενώ το στέμμα απουσιάζει από τον υιό της.

Ξεχωρίζει η εικόνα του Παντοκράτορα. Εντυπωσιακό το πρόσωπο του Χριστού. Δεσπόζει. Βλέποντας το πρόσωπο έχεις την αίσθηση ότι βλέπεις έναν Καμιώτη του 1911.Τόσο οικείο και προσφιλές είναι το πρόσωπο του Ιησού. Το σώμα του είναι εμφανώς μικρότερο.

Ο Άγιος Αλέξανδρος είναι εστεμμένος με την πατριαρχική μήτρα και είναι καθισμένος στον πατριαρχικό θρόνο. Ο Αγιογράφος δεν τον αποκαλεί Πατριάρχη αλλά Επίσκοπο Κωνσταντινούπολης.

Οι τρεις εικόνες φέρουν την ημερομηνία 1911 ή 1917.Στο ναό υπάρχει και παλιό σιδερένιο"κατσ'βέλικο"μανουάλι του 20 αιώνα.
Τον Ιούλιο του 2011 άλλαξαν την εξόθυρα του ναού και η παλιά ξύλινη "γαλάζια" πόρτα αντικαταστάθηκε από μια καφέ αλουμίνια.
Ευαγγελία Χ.Λιάπη

ΑΓΙΟΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ Σώκαστρο- Καμίνια

Το ξωκλήσι του Αγίου Αλεξάνδρου βρίσκεται στη περιοχή Εσώκαστρο ή Σώκαστρο των Καμινίων.

Ένα παλιό πετρόχτιστο μονοπάτι αφήνει πίσω του το χωριό, διασχίζει μια ρεματιά με βάτα  και οδηγεί προς τα χωράφια. Λίγα μόλις μέτρα μετά το ρυάκι στα αριστερά του μονοπατιού βρίσκεται το ξωκλήσι του Αγίου Αλεξάνδρου.

Η ύπαρξη του πλακόστρωτου μονοπατιού δηλώνει πως είχε κατασκευαστεί για να οδηγεί σε έναν σημαντικό προορισμό.
Ο σημερινός ναός χτίστηκε το 1974, ένα μέτρο δυτικότερα ενός παλαιότερου ναού του 1930 .
Πίσω από το ιερό του ναού, σε απόσταση ενός περίπου μέτρου υπάρχει μισογκρεμισμένος  ο εξωτερικός τοίχος του ιερού από το ναό του 1930.

Στο Σώκαστρο, ναός του Αγίου Αλεξάνδρου υπήρχε στην περιοχή και πριν από το 1930.
Στα ερείπια εκείνου του  ναού το 1885 είχε βρεθεί και η επιτύμβια στήλη των Καμινίων με τον πολεμιστή που κρατάει το δόρυ και την ασπίδα. Επομένως ο ναός ήταν πολύ παλαιότερος του 1885.

Ο Μοσχίδης στην εισαγωγή του βιβλίο του αναφέρει πως ήταν παρών στην εύρεση της στήλης: «Επί του λόφου του Εσωκάστρου ,όπου ημείς έφηβοι έτι όντες ανειλκύσαμεν δια των ιδίων ημών χειρών εκ του εδάφους το πολυθρύλητον τούτο μνημείον...»

Στο  ερειπωμένο ξωκλήσι είχε χρησιμοποιηθεί ως δομικό υλικό η στήλη του πολεμιστή. Ο αρχαίος πολεμιστής θα είχε ταυτιστεί τότε με κάποιον πολεμιστή Άγιο, τον Άγιο Δημήτριο ή τον Άγιο Γεώργιο ή ακόμα και τον Άγιο Θεόδωρο τον Τήρωνα .
Εξάλλου στα πιο πολλά, αν όχι σε όλα σχεδόν τα ξωκλήσια των Καμινίων, υπάρχουν κομμάτια από αρχαίους ναούς. 
Άλλοτε αρχαίοι βωμοί π.χ. στα ερείπια του Αγίου Θωμά και στον Άγιο Δημήτριο στον Βρόσκοπο, άλλοτε αρχαίες κολώνες π.χ. στον Άγιο Γιάννη στον Αγκώνα και Άγιο Στράτη στο Φκι, τα ξωκλήσια γενικότερα ήταν στολισμένα με αρχαιότητες διαφόρων εποχών.

Ο Άγιος Αλέξανδρος στο οποίον είναι αφιερωμένος ο ναός σύμφωνα με το συναξάρι ήταν, "άποστολικοίς χαρίσμασι λαμπρυνόμενος" .
 Ενώ ήταν ακόμα ιερέας διακρινόταν για τη μεγάλη του ευσέβεια, την αρετή και την αγαθότητα του. Στην Α' Οικουμενική σύνοδο, στη Νίκαια της Βιθυνίας, ο τότε Πατριάρχης τον εξέλεξε αντιπρόσωπο του. Σε αυτή τη  Σύνοδο  καταδικάστηκε η διδασκαλία του Αρείου, συνετάχθη  το Σύμβολο Πίστεως της Νίκαιας που καθιέρωσε τον όρο «ομοούσιος» και όρισε την ημερομηνία εορτασμού του Πάσχα. Με τη Σύνοδο αυτή η Εκκλησία εντάχθηκε στις επίσημες δομές της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας και ο συνοδικός θεσμός έγινε θεμελιώδους σημασίας για τον Ορθόδοξο Χριστιανισμό. Ο Αλέξανδρος «ανήρ θεοφιλής», αν και ήταν 70 ετών, δέχθηκε να περιοδεύσει στην αυτοκρατορία για να γνωστοποιήσει στο κόσμο τα ορθά δόγματα των αποφάσεων της Συνόδου. Ενώ όμως  βρισκόταν σε περιοδεία, ο πατριάρχης Μητροφάνης πέθανε αφού προηγουμένως είχε ορίσει τον Αλέξανδρο διάδοχο του στον Πατριαρχικό θρόνο.Ο 'Αλέξανδρος ως  Πατριάρχης ανταποκρίθηκε σωστά στις δύσκολες περιστάσεις των καιρών.Την εποχή εκείνη  ο Άρειος είχε εξαπατήσει τον αυτοκράτορα Μέγα Κωνσταντίνο ότι τα δόγματα τα οποία πρέσβευε ήταν  ορθά.
Ο αυτοκράτορας διέταξε τον Αλέξανδρο να επιτρέψει στον Αρειο να μετέχει της Θείας Κοινωνίας. Ο πατριάρχης Αλέξανδρος, λυπημένος, προσευχήθηκε στο Θεό και ζήτησε τη βοήθεια του. Η δέηση του Ιεράρχη εισακούσθηκε. 
Το πρωί που ο Άρειος με πομπή θα πήγαινε στην εκκλησία για να εκκλησιαστεί και να μεταλάβει τη θεία κοινωνία, βρέθηκε νεκρός και το σώμα του σχισμένο και σκωληκόβρωτο μέσα στα δημόσια λουτρά της Κωνσταντινούπολης! 
Ο θάνατος του Αρειου αλλά και ο τόπος αλλά και η κατάσταση του νεκρού  «τοῖς σκυβάλοις μέν τά ἔντερα, τοῖς ἐντέροις δέ τήν ψυχήν ὁ δείλαιος συναποβάλλει» ντρόπιασαν τους οπαδούς του οι οποίοι και περιορίστηκαν.

Ο Άγιος  Αλέξανδρος απεβίωσε ειρηνικά το 340 μ.Χ. σε ηλικία 98 ετών και σύμφωνα με την παράδοση ο Άγιος εκοιμήθει στη Λήμνο.
Ο Άγιος Αλέξανδρος πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως είχε γνωριστεί στη Νίκαια της Βιθυνίας, κατά την διάρκεια των εργασιών της Α Οικουμενικής Συνόδου, με τον μητροπολίτη Λήμνου Στρατήγιο, ο οποίος  εκπροσωπούσε  την εκκλησία της Λήμνου .
Έτσι επέλεξε τα τελευταία του χρόνια να τα περάσει στη Λήμνο κοντά στον έμπιστο φίλο του Στρατήγιο.

Ο Άγιος Αλέξανδρος εκοιμήθει  και ενταφιάσθει στη Λήμνο (σύμφωνα με χειρόγραφο κώδικα του 15ου αιώνα του Πατριαρχείου Αλεξανδρείας) και για το λόγο αυτό σύντομα ανακηρύχτηκε πολιούχος και προστάτης του νησιού.
Το λείψανο του έμεινε στο νησί για 1000 σχεδόν χρόνια και το 1308 ο Marco Minotto bailo της βενετικής αποικίας στην Κωνσταντινούπολη, λεηλάτησε τη Λήμνο και μετέφερε στη Βενετία το λείψανο του Αγίου Αλεξάνδρου. 
Ο Ενετός Μarco Μinotto άρπαξε το σκήνωμα του Αγίου νομίζοντας ότι επρόκειτο για το σκήνωμα  ενός άλλου Αλεξάνδρου, Πάπα Ρώμης (106 -115) και ο οποίος εισήγαγε στο Ρωμαϊκό Κανόνα τη διήγηση του Μυστικού Δείπνου (Qui pridie).

Στα Καμίνια υπάρχουν συνολικά τρία ξωκλήσια αφιερωμένα στον Άγιο Αλέξανδρο. 
Ένα στο Σώκαστρο, ένα στον Άγκωνα και ένα στους πρόποδες του Παραδεισίου Κοινό χαρακτηριστικό και των τριών ναών είναι ότι είναι χτισμένα κοντά σε μια ρεματιά με βάτα. 
Τα δυο είναι του 19 αιώνα ενώ για το τρίτο υπάρχουν μαρτυρίες ότι υπήρχε πιθανόν και πολύ νωρίτερα.
Ο Άγιος τιμόταν και λατρευόταν στα Καμίνια από πολύ παλιά. 
Αυτό υποδηλώνουν η ύπαρξη των 3 ναΐσκων αφιερωμένων στον Άγιο Αλέξανδρο. 
Σήμερα θεωρείται σχεδόν βέβαιο ότι στο Σώκαστρο  υπήρχε μοναστηριακό συγκρότημα αφιερωμένο στον Άγιο Αλέξανδρο και πολύ πιθανόν εκεί να φυλασσόταν και το λείψανο του.

 Πρόσφατα τυχαία βρέθηκε  ύστερα από λειτουργία που είχε γίνει προς τιμή του Αγίου στο έδαφος κοντά στην έσοδο του ναού να λάμπει στο φως ένα χρυσό βυζαντινό νόμισμα, τρημίσσιο του αυτοκράτορα Ιουστινιανού Β’ του Ρινότμητου της πρώτης Βασιλείας του (687-692) κοπής του νομισματοκοπείου της Κωνσταντινούπολης με την επιγραφή στην α πλευρά D IUSTINIA NUS PEAVC περιμετρικά του αυτοκράτορα και στην β πλευρά τον Σταυρό σε απλή βάση και την επιγραφή CONOR και VICTORIA.

Η τυχαία εύρεση του βυζαντινού νομίσματος του 7 αιώνα δηλώνει ότι στην συγκεκριμένη περιοχή από πολύ πολύ παλιά υπήρχε ένας σημαντικός προορισμός. Τα Καμίνια ως χωριό αναφέρεται για πρώτη φορά το 1346 σε έγγραφα της μονής Μεγίστης Λαύρας του Αγίου Όρους.
Επομένως στο Σώκαστρο κοντά στο ξωκλήσι 6 αιώνες νωρίτερα υπήρχε οικονομική δραστηριότητα που κάλλιστα μπορεί να συνδιαστεί με κάποιο μοναστήρι.

Ο Alessandro Della Seta,  ο οποίος μαζί με τους μεταπτυχιακούς φοιτητές Caputo και Ricci διεξήγαγε δοκιμαστική ανασκαφή στην περιοχή χαρακτήρισε τα ερείπια του ναού του 1885 ως βυζαντινό(εφημ. Λήμνος ν.838,της 15-3-1931).

O Βασ.Ροδάκης σε άρθρο του στην ίδια εφημερίδα,ν.872 της 22-11-1931 σχολιάζει «Μονάχα μια ζωοφόρο και κάτι άλλα, που δίνουν βεβαιότητα πως εκεί ήτο χριστιανικός ναός κατά πάσαν βεβαιότητα ,του Αγίου Αλεξάνδρου»

Οι εικόνες του ξύλινου τέμπλου είναι του 1931 και ανήκουν στο ναό του 1930.
Στο επάνω μέρος βρίσκονται οι εικόνες των τεσσάρων Ευαγγελιστών. Εντυπωσιάζουν οι εικόνες των Ευαγγελιστών με την ωραιότητα των χρωμάτων των ενδυμάτων τους αλλά και τις μικρές λεπτομέρειες που ο αγιογράφος αποδίδει στις μορφές ενθυμούμενος ότι οι εικόνες απευθύνονται σε απλούς χωρικούς επί τω πλείστων αγράμματους.
Για το λόγο αυτό ο Λουκάς κρατάει στα χέρια του την εικόνα της Παναγίας πληροφορώντας έτσι τους πιστούς ότι ο Λουκάς ήταν εκείνος που πρώτος αγιογράφησε την Θεομήτορα.
Ο Ιωάννης έχει στραμμένο το πρόσωπο του για να ακούσει την Αποκάλυψη και να την καταγράψει, ο Ματθαίος κρατάει το σταυρό στο δεξί του χέρι και χειρόγραφα στο αριστερό υποδηλώνοντας το κήρυγμα του Χριστιανισμού στον κόσμο ενώ  ο Μάρκος κρατάει στα χέρια το Ευαγγέλιο του.
Οι εικόνες των Ευαγγελιστών είναι πολύ σημαντικά  έργα λαϊκής Τέχνης και μοναδικά. Ακολουθούν οι εικόνες της Παναγίας Μήτηρ Θεού, του Ιησού να ευλογεί και του Αγίου Αλεξάνδρου με την κορώνα στα αριστερά του. 
Η εικόνα της Παναγίας είναι εντυπωσιακή για το χρώμα που ο αγιογράφος έχει χρησιμοποιήσει περιγράφοντας την επιδερμίδα της Θεομήτορος. 
Ο αγιογράφος γνωρίζει από την λαϊκή παράδοση ότι η επιδερμίδα της Παναγίας είχε το χρώμα του ώριμου σταχυού και το έχει αποδώσει κατά ένα καταπληκτικό τρόπο. Η εικόνα της Θεοτόκου έγινε με δαπάνη της Α.Δουκαρέλλη. 
Ο Ιησούς με το δεξί  χέρι ευλογεί ενώ στο  αριστερό κρατάει ένα μακροσκελή σταυρό και το ευαγγέλιο. Δαπάνη Ν. Δημαρέλλη.

Ο Άγιος Αλέξανδρος κρατάει στο αριστερό του χέρι ένα μακροσκελή σταυρό, είναι πολύ απλά αι ταπεινά ενδεδυμένος αλλά στα δεξιά της εικόνας του ο Αγιογράφος έχει τοποθετήσει ένα στέμμα θέλοντας να δηλώσει την ιδιότητα του Αγίου ως Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως. Δαπάνη Α.Καλορίτου.

Ο Αγιος Αλέξανδρος λατρεύτηκε στα Καμίνια από τα πολύ παλιά χρόνια μέχρι σήμερα αδιάκοπα και από  το ξωκλήσι του ατενίζει το χωριό, το προστατεύει και  αποτελεί φρυκτωρία πίστεως.
Η Εκκλησία μας τιμά τη μνήμη του Αγίου Αλεξάνδρου στις  30  Αυγούστου.
Ευαγγελία Χ.Λιάπη