Ο ναός της Κοιμήσεως της Θεοτόκου στο αγροκτήμα Μητροπόλις

Ο ναϊσκος της Κοιμήσεως της Θεοτόκου βρίσκεται μέσα στο «αγρόκτημα[1] Μητρόπολις» εκτάσεως 2400 στεμμάτων,το οποίο ευρίσκεται στην ευρύτερη περιοχή του Λιβαδοχωρίου.

Στα βυζαντινά χρόνια στην περιοχή  υπήρχε μοναστήρι αφιερωμένο στον  Απόστολο  Παύλο[2] και για αυτό και το κτήμα το αποκαλούσαν αγιοπαυλίτικο.

Ο ναός της Θεοτόκου ως εξάρτημα του μοναστηριού του Αγίου Παύλου δημιουργήθηκε στα 1207 όταν η μητρόπολη Λήμνου μετακινήθηκε από το Κότσινα στη συγκεκριμένη περιοχή.

Ο αυτοκράτορας Κωνσταντίνος Παλαιολόγος, υπήρξε ένας από τους δωρητές του παλιού μοναστηριού καθώς χάρισε στην Μητρόπολη κτήματα που διέθετε ο ίδιος στην περιοχή[3].

Στο ναϊσκο της Κοιμήσεως της Θεοτόκου υπάρχει παλαιά κτητορική επιγραφή του παλαιού αγιοπαυλίτικου μοναστηριού η οποία σύμφωνα με τον Conze που την αντέγραψε «ΟΚΟΔΟΜΗΘΗ. . . CΤΦΠς» φέρει την ημερομηνία 1078.

Σύμφωνα με το Louis Lacroix[4] (1848) «έως το δέκατο έβδομο αιώνα ο επίσκοπος του νησιού κατοικούσε στο μοναστήρι του Αγίου Παύλου κοντά στo χωριό Λιβαδοχώρι».

Στο «αγρόκτημα Μητρόπολις» υπάρχουν ερείπια κτισμάτων τα οποία αποτελούσαν εξαρτήματά[5] του παλιού μοναστηριού.

Το 1904 ο ναός ανακαινίσθει εκ βάθρων με δωρεά του αιγυπτιώτη Γεώργιο Σαρρή ενώ το 1907 ο ναός απέκτησε και σήμαντρο.

Σημαντική εικόνα του ναού είναι η εικόνα της Θεοτόκου βρεφοκρατούσας η οποία κρατεί στην αγκαλιά της το μονογενή της.Η εικόνα φέρει αργυρό κάλυμμα.

Ο ναίσκος[6] της Κοιμήσεως της Θεοτόκου του «αγροκτήματος Μητρόπολις» είναι ένας από τους σημαντικότερους ναούς της Λήμνου κι αποτελεί πνευματική γέφυρα με το παρελθόν της Λήμνου.

Ευαγγελία Χ.Λιάπη

[1] Στα χρόνια της τουρκοκρατίας το κτήμα αποκαλείται Κοινόν Υποστατικόν ή Κοινοτικό Αγρόκτημα Μητρόπολις.Λειτουργούσε με προνόμια αυτοδιαχείρησης κι είχε την ευθύνη για την ίδρυση ναών και σχολείων στο νησί.Τη διοίκηση του είχε η Κεντρική  Επιτροπή της Ορθοδόξου Χριστιανικής Κοινότητας η οποία μετά την απελευθέρωση της νήσου Λήμνου μετονομάστηκε σε Παλλημνιακή Επιτροπή.

[2] Ιδρυτής του μοναστηριού ήταν  ο Παύλος ο Ξηροποταμινός, ο οποίος ίδρυσε και τη μονή Ξηροποτάμου του Αγίου Όρους και Αγίου Παύλου..Ο σημαντικότερος θησαυρός της αγιορείτικης μονής του Αγίου παύλου είναι τα Τίμια Δώρα των Μάγων χαρακτηριστικό της δύναμης της μονής.

[3] Η Λήμνος ήταν αυτοκρατορική κτήση κι ο αυτοκράτορας διέθετε μεγάλες εκτάσεις στο νησί.

[4] Ο Louis Lacroix αναφέρει: « Au dix septieme siecle l'eveque de l'ile residait au monastere de saint Paul pres du bourg de Livadochorio»

[5] Στα 1462 ο Δεσπότης της Λήμνου Δημήτριος Παλαιολόγος με χρυσόβουλο του διατάζει τους μοναχούς της μονής του Αγίου Παύλου να κλείσουν ένα «καπηλείον» που λειτουργούσαν

 [6] Η φωτογραφία του ναού είναι του Δημητρίου Ζερβού.

H Αγία Βαρβάρα

Η Αγία Βαρβάρα γεννήθηκε στη Νικομήδεια της Βιθυνίας γύρω στα 270. Πατέρας της ήταν ο Διόσκορος,άρχοντας της Ηλιουπόλεως.Η Αγία κι αθληφόρος Βαρβάρα μαρτύρησε σε νεαρή ηλικία στα χρόνια του Μαξιμιανού γύρω στα 290[1].

Η Αγία Βαρβάρα ήταν  μοναχοκόρη  και διέθετε μια σπάνια και εντυπωσιακή ομορφιά.Ο πατέρας της για να την προφυλάξει έφτιαξε ένα ψηλό πύργο και την έκλεισε εκεί μαζί με τις υπηρέτριες της για να την διακονούν.

Πότε και πως ασπάστηκε το χριστιανισμό η Αγία δεν γνωρίζουμε.Ο Άγιος Συμεών ο Μεταφραστής αναφέρει: «Εν αυτώ, λέγει, τω πύργω, η του Παρακλήτου χάρις των αφανών οφθαλμών αφανώς αψαμένη, φωτί τε θεογνωσίας εφώτισε και τον αψευδή Θεόν γνώριμον αυτή παραδόξως κατέστησε».

Όταν ο πατέρας της ανακάλυψε ότι η Αγία Βαρβάρα ήταν χριστιανή την κυνήγησε για να την θανατώσει.Η Αγία βρήκε καταφύγιο στον Αντιλίβανο.Εκεί κατέφυγε μέσα σε μια σπηλιά.Ένας βοσκός που έβοσκε τα πρόβατα του στην περιοχή όμως την πρόδωσε στον πατέρα της.

Η παράδοση αναφέρει ότι τα πρόβατα αμέσως μεταμορφώθηκαν σε κανθάρους.

Στη συνέχεια ο Διόσκορος πήρε την κόρη του Αγία Βαρβάρα και την οδήγησε μπροστά στον ηγεμόνα για να την τιμωρήσει. Όταν ο Διόσκορος είδε ότι η κόρη του δεν απαρνιόταν τον Ιησού τη θανάτωσε με το ξίφος του,με τα ίδια του τα χέρια.Ταυτόχρονα όμως ένας κεραυνός έκαψε τον άσπλαχνο πατέρα.

«Ξίφει πατήρ θύσας σε μάρτυς Βαρβάρα

υπήρξεν άλλος Αβραάμ διαβόλου».

Ήταν 4 Δεκεμβρίου και μαζί με την Αγία απεκεφαλίσθει κι Αγία Ιουλιανή.

Όπως αναφέρει ο συναξαριστής η Αγία Βαρβάρα προστατεύει και προφυλάσσει από λοιμώδης ασθένειες «όθεν λοιμικών νοσημάτων λώβην αφανίζουσαι,πάσι τοις πιστοίς παρέχουσιν ιάματα».

Παλαιότερα για να τιμήσουν την Αγία έφτιαχναν κολλυβόζουμο και το μοίραζαν.

Επειδή η Αγία Βαρβάρα σηματοδοτεί και το κρύο που εμφανίζεται στις αρχές του Δεκέμβρη συνήθιζαν να λένε: «Η Αγία Βαρβάρα βαρβαρώνει, ο Άι Σάββας σαβανώνει κι ο Άι Νικόλας παραχώνει» ή «Αγιά Βαρβάρα μίλησε και Σάββας απεκρίθη, ο Άι Νικόλας έφτασε με χιόνια φορτωμένος».

Ευαγγελία Χ.Λιάπη

---

[1] Σύμφωνα με τον Άγιο Δαμασκηνό και τον Συμεών τον Μεταφραστή η Αγία Βαρβάρα μαρτύρησε ανάμεσα στα έτη (286-305) στην Ηλιούπολη.