ΠΑΝΩ ΠΑΝΑΓΙΑ Παραδείσι-Καμίνια

Το ξωκλήσι βρίσκεται στη μια από τις δυο κορυφές  του όρους Παραδείσι με ανώτερη κορυφή το ύψος 286μ.Το Παραδείσι μέχρι τη δεκαετία του 1990 πίστευαν ότι ονομάστηκε έτσι κατ’ευφημισμό.Δηλαδή είχαν ονομάσει το όρος «Παραδείσι»  επειδή ήταν γεμάτο χαμηλούς θάμνους και άδενδρο.Όταν όμως βρέθηκαν και αξιολογήθηκαν τα απολυθώματα δένδρων (π.χ.κέδρων) στο όρος τότε συμπέραναν ότι το όνομα δεν ήταν κατά ευφημισμό αλλά κάποτε το βουνό το κάλυπτε πλούσια βλάστηση που πιθανόν από φωτιές ή από την υλοτομεία να εξαφανίστηκε.

Οι κάτοικοι του χωριού Αγιά Σοφιά υποστηρίζουν ότι ονομάστηκε έτσι από την έκφραση «παρά τη δύση», δηλαδή «κοντά στη δύση» δηλωτικό της περιοχής που κατείχαν και καλλιεργούσαν τα κτήματα τους. Η έκφραση αυτή  έγινε από «παρά τη δύση», Παραδείσ’ ή Παραδείσι. Οι χαρτογράφοι σημειώνουν το όρος ως Colle di Nettune(Λόφος του Ποσειδώνα) Porcacchi 1572, Neptunius Collis(Λόφος του Ποσειδώνα) Ortelius 1589,  Paradis(Παρα-δυς) Joseph Roux 1764 και Conze 1858 ενώ οι Hauttecoeur 1903 και Fredrich 1904 αναφέρουν ξεχωριστά τις δύο κορυφές του Panagia στα 273 μ. και Παραδείσι 286 μ.Το Παραδείσι θεωρείται ότι είναι το Έρμαιο όρος των αρχαίων, αφιερωμένο στον αγγελιοφόρο των θεών Ερμή, μέσω του οποίου μεταδόθηκε η είδηση για την πτώση της Τροίας στις Μυκήνες την ίδια μέρα με την άλωση.

Το ξωκλήσι είναι αφιερωμένο στα Εισόδια της Θεοτόκου και είναι χτισμένος σε υψόμετρο 273.Ο σημερινός ναΐσκος χτίστηκε το 1915 από το Δημήτριο Ψαρρή πάνω σε παλαιότερα ερείπια.Στο προάυλιο του υπάρχει μαρμάρινος κίονας αρχαίου ναού ενώ μέλη του έχουν χρησιμοποιηθεί ως δομικά υλικά στην ανέγερση του ναΐσκου της Παναγίας, η οποία  καλείται από τους ντόπιους «Πάνω Παναγιά». Το προσκύνημα στη Πάνω Παναγιά θεωρείται μεγάλη ευλογία για τους πιστούς και οι προσευχές τους γρήγορα εισακούονται. Στο ναό σήμερα δεν υπάρχουν παλιές εικόνες. Τα καιρικά φαινόμενα είναι τόσο σφοδρά που η καμπάνα από το φύσημα του αέρα χτυπούσε πάνω στα τοιχώματα του ναού και πελέκησε τις πέτρες.

 Στα χρόνια της  κατοχής οι Γερμανοί είχαν εκτιμήσει την πανοραμική θέση του ναού και αρχικά η φρουρά τους επέλεξε να διανυκτερεύει  μέσα στο ναό.Η Παναγία όμως γρήγορα τους έδιωξε κι έτσι αναγκάστηκαν να φτιάξουν ακριβώς δίπλα στο ναό κοιτώνα για να προφυλάσσονται από τα καιρικά φαινόμενα τα οποία στη κορυφή του όρους είναι  αρκετά έντονα. Γενικότερα όμως σύμφωνα πάντα με τις μαρτυρίες των κατοίκων της Αγιά Σοφιάς οι Γερμανοί στο Παραδείσι είχαν φτιάξει αρκετά κτίσματα και φυλάκια για να εξυπηρετήσουν τις ανάγκες τους.
Ευαγγελία Χ.Λιάπη